Bataliony piechoty zmotoryzowanej
Batalion piechoty zmotoryzowanej (bpzmot) – pododdział wojsk lądowych; jego podstawowym wyposażeniem są transportery opancerzone.
Batalion zmotoryzowany SZ RP
[edytuj | edytuj kod]Batalion piechoty zmotoryzowanej (zmotoryzowany) jest podstawowym modułem, na bazie którego tworzone są ogólnowojskowe elementy ugrupowania bojowego. Batalion może prowadzić wszystkie rodzaje działań taktycznych, zazwyczaj w składzie brygady lub samodzielnie jako taktyczna grupa bojowa na pomocniczym kierunku[1].
Struktura organizacyjna bpzmot w 2017
[edytuj | edytuj kod]
- dowództwo batalionu[2][a]
- grupa dowódcy batalionu
- pion ochrony informacji niejawnych
- pomocnik ds. podoficerów
- sekcja wychowawcza
- referent ds. finansowych
- inspektor BHP
- sztab batalionu
- sekcja S–1
- sekcja S–2
- sekcja S–3
- sekcja S–4
- sekcja wsparcia bojowego
- kompania dowodzenia[2]
- pluton dowodzenia
- pluton ochrony i regulacji ruchu
- drużyna zabezpieczenia
- pluton rozpoznawczy
- drużyna strzelców wyborowych
- drużyna zabezpieczenia
- cztery kompanie piechoty zmotoryzowanej[3]
- dowódca i zastępca dowódcy kompanii
- trzy plutony piechoty zmotoryzowanej
- drużyna zabezpieczenia
- grupa ewakuacyjna
- kompania wsparcia[4]
- drużyna dowodzenia
- drużyna zabezpieczenia
- dwa plutony ogniowe
- pluton przeciwpancerny
- kompania logistyczna[5]
- załoga wozu dowodzenia
- drużyna zabezpieczenia
- pluton zaopatrzenia
- pluton remontowy
- zespół zabezpieczenia medycznego[1]
- cztery grupy ewakuacji medycznej
Struktura i wyposażenie w 1986
[edytuj | edytuj kod]
bpzmot wyposażony w transportery SKOT 2 A (479)[a]
- dowództwo
- trzy kompanie piechoty zmotoryzowanej (110)[b]
- bateria moździerzy (56)[c]
- pluton łączności (12)
- pluton przeciwlotniczy (17)[d]
- pluton przeciwpancerny (35)[e]
- pluton zaopatrzenia (10)
- drużyna remontowa (4)
Bataliony piechoty zmotoryzowanej od 1945 do 1968
[edytuj | edytuj kod]W okresie powojennym Wojsko Polskie przechodziło szereg zmian organizacyjnych ukierunkowanych na dostosowanie struktur do okresu pokoju. W 1945 w składzie polskich wojsk pancernych istniał korpus pancerny, a w jego składzie 1 Brygada Piechoty Zmotoryzowanej. Brygada posiadała dwa bataliony piechoty zmotoryzowanej, w każdym trzy kompanie piechoty, kompania ckm oraz pluton rusznic przeciwpancernych, pluton łączności i pluton zaopatrzenia[6].
W marcu 1949 w strukturach nowo powstałych korpusów pancernych zorganizowano dwie dywizje pancerne i dwie dywizje piechoty zmotoryzowanej. Dywizje pancerne posiadały w swoim składzie między innymi pułk piechoty zmotoryzowanej, a dywizja zmechanizowana dwa takie pułki[7]. Zmotoryzowany pułk piechoty dywizji pancernej był w praktyce „klasycznym” pułkiem piechoty wyposażonym w samochody ciężarowe. W skład pułku wchodziły między innymi trzy bataliony, złożone z trzech kompanii piechoty, kompanii moździerzy oraz plutonu armat przeciwpancernych, plutonu łączności i plutonu transportowego. Batalion piechoty zmotoryzowanej z DZ zorganizowany był tak samo jak w DPanc, ale w kompaniach piechoty zmniejszona została w liczba plutonów z dwóch do jednego[8].
W ramach przedsięwzięć planu rozwoju wojska na lata 1950 – 1955, dywizje pancerne i piechoty zmotoryzowanej przeformowano w dywizje zmechanizowane. W skład dywizji zmechanizowanej wchodziły między innymi dwa pułki zmechanizowane. Pułk zmechanizowany posiadał między innymi trzy bataliony piechoty zmotoryzowanej, a w każdym: trzy kompanie piechoty, kompanię ckm, kompanię moździerzy, pluton armat 57 mm, pluton łączności i drużynę naprawczą[8].
Wiosną 1951 dywizje zmechanizowane otrzymały nowe etaty. W pułku zmechanizowanym zmniejszono liczbę zasadniczych pododdziałów bojowych. W batalionach piechoty zmotoryzowanej we wszystkich kompaniach piechoty, moździerzy i ckm zredukowano liczbę plutonów z 3 do 2.
W pułku czołgów średnich w miejsce batalionu artylerii pancernej wprowadzono batalion piechoty zmotoryzowanej składający się z trzech kompanii piechoty zmotoryzowanej, kompanii przeciwlotniczych karabinów maszynowych i baterii artylerii przeciwpancernej[9][f]
Późną jesienią 1954 zreorganizowano niektóre dywizje. W batalionach piechoty zmotoryzowanej, zamiast kompanii ckm wprowadzono baterię artylerii przeciwpancernej z plutonem armat i dwoma plutonami ciężkich granatników. Dodatkowym pododdziałem batalionu była bateria artylerii przeciwlotniczej. W kompaniach piechoty zmotoryzowanej, oprócz dwóch plutonów piechoty, wprowadzono pluton ckm[10].
W latach 1955–1960 dokonano znaczącej redukcji sił zbrojnych. Część dywizji zmechanizowanych przekształcono w dywizje pancerne. Dywizja zmechanizowana typu A posiadała dwa typy pułków zmechanizowanych: rozwinięty i skadrowany. Pierwszy z nich miał w swym składzie między innymi dwa bataliony piechoty zmotoryzowanej – w każdym dwie kompanie piechoty zmotoryzowanej, kompanię ckm oraz baterię artylerii przeciwpancernej i baterię artylerii przeciwlotniczej. Batalion szkolny pułku był w praktyce jego trzecim batalionem piechoty zmotoryzowanej[10]. Skadrowany pułk zmechanizowany miał jeden batalion rozwinięty, a drugi skadrowany. Ponadto w jego „rozwiniętym” batalionie zmniejszono liczbę kompanii piechoty z trzech do dwóch. W batalionie szkolnym, zamiast dwóch kompanii, istniały tylko trzy plutony[11]. W pułku zmechanizowanym dywizji pancernej, w batalionach piechoty zmotoryzowanej, dodatkowo włączono trzecią skadrowaną kompanię piechoty[12].
W marcu 1957 podjęto kolejne decyzje o zmniejszeniu liczebności Wojska Polskiego. W dywizji zmechanizowanej pozostały dwa rozwinięte pułki zmechanizowane. Każdy z nich składał się między innymi z trzech batalionów piechoty zmotoryzowanej. W „starych” batalionach piechoty zmotoryzowanej rozwiązano kompanię ckm i baterię artylerii tworząc w zamian kompanię wsparcia oraz włączając plutony ckm do kompanii piechoty zmotoryzowanej. Nowy batalion składał się z trzech kompanii piechoty, plutonu ckm i plutonu przeciwpancernego oraz kompanii wsparcia. W skadrowanym pz były tylko dwa, w znacznym stopniu skadrowane, bataliony zmotoryzowane[13][g].
(2).jpg){kind=spacer}
Jesienią 1958 nastąpiły kolejne redukcje. W strukturze rozwiniętego pułku zmechanizowanego zmniejszono liczbę batalionów piechoty zmotoryzowanej z trzech do dwóch przywracając w zamian batalion szkolny. W skadrowanym pz bataliony piechoty zmotoryzowanej zostały całkowicie skadrowane, a zamiast batalionu szkolnego utworzono pułkową szkołę podoficerską[15]. W pułku zmechanizowanym DPanc dwa bataliony piechoty zmotoryzowanej posiadały po trzy kompanie piechoty zmotoryzowanej oraz kompanię wsparcia[16].
We wrześniu 1960 dokonano reorganizacji kompanii wsparcia batalionów piechoty zmotoryzowanej. W kompaniach tych wprowadzono plutony dział bezodrzutowych 82 mm, przy czym w pułku zmechanizowanym DPanc zmniejszono liczbę plutonów moździerzy 82 mm z dwóch do jednego[16].
Na początku lat 60. XX w. w dywizjach ogólnowojskowych wprowadzono tzw. „etaty pokojowo-wojenne”. W pułku zmechanizowanym DZ znajdowały się trzy bataliony piechoty zmotoryzowanej w składzie: trzy kompanie piechoty, kompania wsparcia oraz pluton łączności, pluton zaopatrzenia, pluton medyczny oraz drużyna naprawy samochodów[16].
W sierpniu 1961 wprowadzono etaty „szkolnej” dywizji zmechanizowanej. Pułk zmechanizowany posiadał między innymi dwa bataliony piechoty zmotoryzowanej. Bataliony piechoty zmotoryzowanej miały po trzy kompanie piechoty zmotoryzowanej i kompanię wsparcia. W pierwszym batalionie rozwinięta była jedna kompania piechoty zmotoryzowanej, a pozostałe skadrowane. W drugim batalionie skadrowane były wszystkie kompanie[17][h].
W marcu 1962 utworzono etat „skadrowanych” dywizji zmechanizowanych. W ich pułkach zmechanizowanych były trzy bataliony piechoty zmotoryzowanej, z których każdy miał inny stopień skadrowania. Najbardziej rozwinięty batalion miał jedną rozwiniętą kompanię piechoty zmotoryzowanej oraz skadrowane dwie kompanie piechoty i kompanię wsparcia. W pozostałych dwóch batalionach skadrowane były wszystkie kompanie[18].
W maju 1962 wprowadzono zmiany w etatach pułku zmechanizowanego 5 Saskiej Dywizji Pancernej. W miejsce samochodów ciężarowych znajdujących się w batalionach piechoty zmotoryzowanej wprowadzono transportery opancerzone BTR-152 i BTR-40. Odbyło się kosztem wycofania transporterów z innych dywizji[19]. Rok później w pierwszorzutowych dywizjach bataliony piechoty zmotoryzowanej zaczęto wyposażać w nowe transportery opancerzone typu SKOT[20].
W połowie 1964 weszły nowe etaty dla „szkolnych” dywizji zmechanizowanych. Pułki zmechanizowane 2 Pomorskiej Dywizji Zmechanizowanej miały w swym składzie trzy bataliony piechoty zmotoryzowanej, w tym dwa głęboko skadrowane. „Rozwinięty” batalion piechoty zmotoryzowanej w swoim składzie miał: kompanię ochrony i obsługi, kompanię szkolną oraz skadrowaną kompanię wsparcia. W skadrowanych batalionach piechoty zmotoryzowanej było tylko dowództwo batalionu i dwóch dowódców kompanii. W 15 Dywizji Zmechanizowanej w pułku zmechanizowanym znajdowały się dwa bataliony piechoty zmotoryzowanej, w tym jeden skadrowany[21].
W 1966 rozpoczęto wprowadzanie nowych etatów pokojowo-wojennych dywizji zmechanizowanej. W pułku zmechanizowanym znajdowały się trzy bataliony piechoty zmotoryzowanej, w każdym trzy kompanie piechoty zmotoryzowanej i kompania wsparcia[22].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Podana jest tu ćwiczebna struktura organizacyjna batalionu piechoty zmotoryzowanej. Poszczególne bataliony SZ RP mogą nieco różnić się zarówno strukturą jak i wyposażeniem.
- ↑ W nawiasach podano etatową liczbę żołnierzy w jednostce organizacyjnej.
- ↑ Bateria moździerzy bpzmot posiadała 6 moździerzy 120 mm.
- ↑ Pluton przeciwlotniczy bpzmot posiadał 2 armaty przeciwlotnicze ZU-23-2 i 4 strzały-2.
- ↑ Pluton przeciwpancerny w 1986 posiadał na wyposażeniu 2 trop SKOT, 2 SPG-9 i 6 wyrzutni „Fagot”.
- ↑ W dywizji zmechanizowanej typu B była tylko kompania piechoty zmotoryzowanej[9].
- ↑ Batalion piechoty zmotoryzowanej pułku zmechanizowanego z dywizji pancernej miał podobną strukturę do bpzmot DZ[14].
- ↑ Bataliony zmotoryzowane poszczególnych „szkolnych” pułków zmechanizowanych różniły się nieco organizacją i stopniem skadrowania[17].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Grobelny i Tomasik 2017 ↓, s. 32.
- ↑ a b Grobelny i Tomasik 2017 ↓, s. 33.
- ↑ Grobelny i Tomasik 2017 ↓, s. 34.
- ↑ Grobelny i Tomasik 2017 ↓, s. 28.
- ↑ Grobelny i Tomasik 2017 ↓, s. 39.
- ↑ Kajetanowicz 2007 ↓, s. 66.
- ↑ Kajetanowicz 2007 ↓, s. 67.
- ↑ a b Kajetanowicz 2007 ↓, s. 68.
- ↑ a b Kajetanowicz 2007 ↓, s. 69.
- ↑ a b Kajetanowicz 2007 ↓, s. 71.
- ↑ Kajetanowicz 2007 ↓, s. 72.
- ↑ Kajetanowicz 2007 ↓, s. 73.
- ↑ Kajetanowicz 2007 ↓, s. 74.
- ↑ Kajetanowicz 2007 ↓, s. 75.
- ↑ Kajetanowicz 2007 ↓, s. 76.
- ↑ a b c Kajetanowicz 2007 ↓, s. 77.
- ↑ a b Kajetanowicz 2007 ↓, s. 79.
- ↑ Kajetanowicz 2007 ↓, s. 80.
- ↑ Kajetanowicz 2007 ↓, s. 81.
- ↑ Puchała 2013 ↓, s. 277.
- ↑ Kajetanowicz 2007 ↓, s. 82.
- ↑ Kajetanowicz 2007 ↓, s. 83.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zbigniew Grobelny, Robert Tomasik: Ćwiczebne struktury organizacyjne Wojsk Lądowych. Wrocław: Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych. Instytut Dowodzenia, 2017.
- Jerzy Kajetanowicz. Związki taktyczne i oddziały polskich wojsk pancernych i zmechanizowanych w latach 1945–1970. Zmiany organizacyjne. „Zeszyty Naukowe WSOWL”. 2 (144), 2007. Wrocław: Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych. ISSN 1731-8157.
- Franciszek Puchała: Budowa potencjału bojowego Wojska Polskiego 1945–1990. Obszary szpiegowskich działań. Warszawa: Fundacja „Historia i Kultura”, 2013. ISBN 978-83-11-12800-2.