Yn Albaan
- She yn çheer Valkanagh bun-chooish y duillag shoh. My vel anaase ayd ayns çheer 'syn Oarpey Heear Hwoaie, lhaih Nalbin.
Pobblaght yn Albaan Republika e Shqipërisë (Albaanish) |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
Jarroo-raa: Ti Shqipëri, më jep nder, më jep emrin Shqipëtar "Ta shiu, yn Albaan, cur onnor dou, ta shiu cur yn ennym Albaanagh orrym" |
||||||
Arrane ashoonagh: "Himni i Flamurit" "Arrane da'n Vrattagh" |
||||||
![]() |
||||||
Preeu-valley (as y balley smoo) | Tiranë | |||||
Çhengey oikoil | Albaanish | |||||
Çhengaghyn ardjynagh er enney | ||||||
Reiltys | Pobblaght pharlamaidagh unnaneagh | |||||
- | Eaghtyrane | Bajram Begaj | ||||
- | Ard-vinishter | Edi Rama | ||||
Bunneeaght | ||||||
- | Yn Albaan Heuchrogheydagh | 28 Sauin 1912 | ||||
- | Prinsaght yn Albaan | 29 Jerrey Souree 1913 | ||||
- | Kied Phobblaght yn Albaan | 31 Jerrey Geuree 1925 | ||||
- | Reeriaght yn Albaan | 1 Mean Fouyir 1946 | ||||
- | Nah Phobblaght yn Albaan | 10 Jerrey Geuree 1946 | ||||
- | Trass Pobblaght yn Albaan | 28 Nollick 1976 | ||||
- | Kiarroo Pobblaght yn Albaan | 29 Averil 1991 | ||||
Eaghtyr | ||||||
- | Yn clane | 28,748 km² (139oo) 11,100 mi ker |
||||
- | Ushtey (%) | 4.7 | ||||
Earroo yn phobble | ||||||
- | Ooley 2008 | 3,600,523 (130oo) | ||||
- | Coontey-pobble | 2,811,655[1] | ||||
- | Glooaght | 134/km² (63oo) 318.6/mi ker |
||||
LTS (CCK) | Ooley 2008 | |||||
- | Yn clane | $21.160 billioon (112h) | ||||
- | Yn dooinney | $6,649 (100oo) | ||||
Gini (2005) | 26.7 (injil) | |||||
ALD (2007) | ▲ 0.801 (ard) (68oo) | |||||
Argid | Lek (ALL ) |
|||||
Traa ynnydagh | CET (UTC+1) | |||||
- | Souree (TTLS) | CEST (UTC+2) | ||||
Coad eddyr-voggyl | .al | |||||
Coad çhellvane | +355 |
She çheer 'syn Oarpey ee yn Albaan (Albaanish: Shqipëria) ny Pobblaght yn Albaan dy h-oikoil (Albaanish: Republika e Shqipërisë). T'ee soit ayns ny çheeraghyn Balkanagh as t'ee çhemmal rish Montenegro 'sy twoaie, rish Kosovo 'sy niar hwoaie, rish y Vassadoan Hwoaie 'sy niar, as rish y y Ghreag 'sy jiass. 'Sy neear, ta'n Albaan çhemmal rish y Vooir Aidreeatagh 'sy neear as rish y Vooir Ionagh 'sy neear yiass. She Tiranë yn preeu-valley, as ta Durrës, Elbasan, as Vlora coontit mastey ny h-ard-valjyn scanshoil elley. Ta 2,811,655 (2023)[1] sleih cummal 'sy çheer ta 28,748 km2 (11,100 sq mi) er eaghtyr. She Moslymee 55% jeh'n phobble, Cair-chredjuee 23% jeh'n phobble, as Catolee Raueagh 15% jeh'n phobble. She Albaanish y çhengey oikoil.
Shennaghys
[reagh | edit source]Va'n Albaan coontit myr yn ayrn jiass jeh Illyria car Impiraght y Raue. Ayns ny Mean Eashyn, va ny h-Albaanee reirit liorish ram pooaraghyn joarree, goaill stiagh ny h-impiraghtyn Baisantagh as Veneeshagh. Car y 16oo eash va'n shassoo noi reill yn Impiraght Ottomanagh stiurit liorish Skanderbeg. Lurg kiare eashyn fo chosh ny Turkee, va hooar yn Albaan e neuchrogheydys ayns 1912. Ayns 1939, ren forsaghyn yn Iddaal Ashistagh goaill yn Albaan as va'n çheer coontit myr ayrn jeh Reeriaght yn Iddaal derrey 1943. Lurg y Nah Chaggey Dowanagh haink yn Albaan dy ve ny steat neuchrogheydagh reesht, fo reill chummynagh. Ren Enver Hoxha reirey yn çheer derrey laa e vaaish ayns 1985. Haink Ramiz Alia stiagh ayns e ynnyd as ren eh stiurey yn çheer trooid lhing chaghlaaee derrey ren yn Albaan filley er-ash dys y deynlaghys ayns 1992.
Coondaeghyn as slystyn
[reagh | edit source]
Ta'n Albaan rheynnit magh ayns 12 choontae (Albaanish: qark/qarku). Ta dagh coontae fo-rheynnit magh ayns slystyn:
Coontae | Slystyn | Preeu-valley | |
---|---|---|---|
1 | Berat | Berat, Kuçovë, Skrapar | Berat |
2 | Dibër | Bulqizë, Dibër, Mat | Peshkopi |
3 | Durrës | Durrës, Krujë | Durrës |
4 | Elbasan | Elbasan, Gramsh, Librazhd, Peqin | Elbasan |
5 | Fier | Fier, Lushnjë, Mallakastër | Fier |
6 | Gjirokastër | Gjirokastër, Përmet, Tepelenë | Gjirokastër |
7 | Korçë | Devoll, Kolonjë, Korçë, Pogradec | Korçë |
8 | Kukës | Has, Kukës, Tropojë | Kukës |
9 | Lezhë | Kurbin, Lezhë, Mirditë | Lezhë |
10 | Shkodër | Malësi e Madhe, Pukë, Shkodër | Shkodër |
11 | Tirana | Kavajë, Tirana | Tirana |
12 | Vlorë | Delvinë, Sarandë, Vlorë | Vlorë |
Imraaghyn
[reagh | edit source]
Çheeraghyn yn Oarpey |
|
---|---|
Abcaaish, yn2, 5 · Albaan, yn · Andorra · Ard-valley yn Phaab · Armeain, yn1 · Asserbajaan, yn2 · Austeyr, yn · Bosnia as Herzegovina · Chassaghstaan, y2 · Cheeprey, y1 · Cheeprey Hwoaie, y1, 6 · Çheck, y · Çheer Injil, y3 · Çhorshey, y2 · Chroit, y · Clovack, y · Clovean, y · Danvarg, y3 · Eeslynn, yn · Elveeish, yn · Estaan, yn · Finnlynn · Ghermaan, y · Ghreag, y · Iddaal, yn2 · Kosovo4 · Latvey, y · Liechtenstein · Litaan, y · Lucsemburg · Moldova · Monaco · Montenegro · Nerin · Norlynn3 · Ookraan, yn · Ossetia Yiass2, 5 · Pholynn, y · Phortiugal, y3 · Rank, y2 · Reeriaght Unnaneysit · Romaan, y · Roosh, y2 · San Marino · Serb, y · Spaainey, y2 · Toolynn, y · Turkee, y2 · Ungaar, yn · Valta, y · Vassadoan Hwoaie, y · Velaroosh, y · Velg, y · Vulgeyr, y 1 Ta'n çheer shoh soit dy slane 'syn Aishey Heear agh ta kianglaghyn shesh-pholitickoil eck lesh yn Oarpey. 2 Ta cooid jeh'n çheer shoh soit çheumooie jeh'n Oarpey. 3 Ta croghaneyn ec y çheer shoh soit çheumooie jeh'n Oarpey. 4Va neuchrogheydys Chosovo soilshit magh er 17 Toshiaght Arree, 2008 as t'ee er enney ec 62 olteynyn yn AU. 5Cha nel yn Abcaaish as Ossetia Yiass er enney agh ec 6 olteynyn yn AU. 6Cha nel y Cheeprey Hwoaie er enney agh ec y Turkee. |
Reagheydys Chonaant yn Atlantagh Hwoaie (RCAH) |
|
---|---|
Olteynyn | Albaan, yn · Chanadey, y · Çheck, y · Çheer Injil, y · Chroit, y · Clovack, y · Clovean, y · Danvarg, y · Eeslynn, yn · Estaan, yn · Finnlynn · Ghermaan, y · Ghreag, y · Iddaal, yn · Latvey, y · Litaan, y · Montenegro · Lucsemburg · Norlynn · Pholynn, y · Phortiugal, y · Rank, y · Reeriaght Unnaneysit · Romaan, y · Spaainey, y · Steatyn Unnaneysit, ny · Toolynn, y · Turkee, y · Ungaar, yn · Vassadoan Hwoaie, y · Velg, y · Vulgeyr, y |
- Yn Albaan
- Ny çheeraghyn Balkanagh
- Çheeraghyn yn Oarpey
- Çheeraghyn-oltey Reagheydys Chonaant yn Atlantagh Hwoaie
- Çheeraghyn-oltey Choonseil yn Oarpey
- Çheeraghyn-oltey Organisation internationale de la Francophonie
- Çheeraghyn-oltey Reagheydys y Cho-obbraghey Islamagh
- Çheeraghyn-oltey Unnaneys y Veanvooir
- Çheeraghyn-oltey ny h-Ashoonyn Unnaneysit
- Pobblaghtyn
- Steatyn as thallooyn bunnit 'sy vlein 1912