Tadeusz Reichstein

Tadeusz Reichstein
Państwo działania	Szwajcaria
Data i miejsce urodzenia	20 lipca 1897 ; Włocławek
Data i miejsce śmierci	1 sierpnia 1996 ; Bazylea
	profesor
	Specjalność: biochemia
Alma Mater	ETHZ
Uczelnia	Uniwersytet w Bazylei
	Nagrody
	Nagroda Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny; Medal Copleya
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tadeusz Reichstein^[1]^[2]^[3]^[4], Tadeus Reichstein^[5]^[6]^[7]^[8] (ur. 20 lipca 1897 we Włocławku, zm. 1 sierpnia 1996 w Bazylei) – szwajcarski biochemik pochodzenia polsko-żydowskiego^[4], laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny w 1950 r^[5].

Życiorys

Urodził się w zasymilowanej żydowskiej rodzinie Isidora Reichsteina (zm. 1931)^[7] i Gustavy Brockmann (zm. 1964)^[9]. Miał 4 młodszych braci^[8]. Imię otrzymał na cześć Tadeusza Kościuszki^[10]^[1]. Dzieciństwo spędził w Kijowie, gdzie jego ojciec był inżynierem oraz w Jenie w Turyngii, gdzie uczęszczał do szkoły^[5]. Gdy miał 8 lat wraz z rodzicami wyemigrował do Szwajcarii, gdzie w 1914 r. rodzina otrzymała szwajcarskie obywatelstwo^[11]. W Zurychu studiował chemię na Politechnice Federalnej (ETHZ), uzyskując dyplom w 1920 r. W 1922 roku uzyskał doktorat i kontynuował pracę na ETHZ, gdzie w latach 1930–1938 był profesorem chemii organicznej. W latach 1938–1967 był profesorem Uniwersytetu w Bazylei.

W 1952 r. został wybrany na członka zagranicznego Royal Society w Londynie, w 1994 r. został członkiem zagranicznym Polskiej Akademii Nauk^[12].

W 1933 r. zsyntetyzował kwas askorbinowy (niezależnie od W.N. Hawortha), w 1936 r. wyizolował kortyzon, wyizolował również inne hormony kory nadnercza. Za prace dotyczące chemicznej struktury i biologicznego działania hormonów kory nadnercza w 1950 r. otrzymał Nagrodę Nobla (wspólnie z Ph.St. Henchem i E.C. Kendallem).

W okresie międzywojennym kilkukrotnie odwiedził Polskę i mieszkającą w niej rodzinę. Część jego krewnych zginęła podczas II wojny światowej w obozach zagłady^[13]. Wspierał rozwój Polaków studiujących i pracujących na uczelniach szwajcarskich, fundując im stypendia^[4]. W 1947 r. otrzymał doktorat honoris causa Sorbony w Paryżu, w 1978 r. Uniwersytetu Polskiego w Londynie, a w 1995 r. Akademii Medycznej w Gdańsku. Od 1994 r. członek zagraniczny PAN^[2]. Od 1988 r. był członkiem honorowym Włocławskiego Towarzystwa Naukowego, otrzymał Medal „Zasłużony dla Włocławka”, a w 1994 r. honorowe obywatelstwo miasta. Laureat Medalu Copleya.

Zmarł w 1996 r. w Bazylei^[8], został pochowany na tamtejszym cmentarzu żydowskim^[1].

Życie prywatne

W 1927 r. poślubił Henriette Louise Quarles van Ufford, pochodzącą z holenderskiej rodziny arystokratycznej. Mieli córkę Ruth, ur. w 1933 r.^[8]

Zobacz też

Lista laureatów Nagrody Nobla związanych z Polską

Przypisy

↑ ^a ^b ^c BolesławB. Rutkowski BolesławB., Tadeusz Reichstein – nasz noblista, „Gazeta AMG”, 3/2017, s. 35–36 [dostęp 2023-04-19] .
↑ ^a ^b Reichstein, Tadeusz [online], Polska Akademia Nauk, 1 lutego 2020 [dostęp 2023-04-19] .
↑ Reichstein Tadeusz, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-04-19] .
↑ ^a ^b ^c StanisławS. Sterkowicz StanisławS., Pamięci profesora Tadeusza Reichsteina. Wspomnienie w 110. rocznicę urodzin pierwszego polskiego pochodzenia noblisty w dziedzinie medycyny, „Meritum”, 4/2007, art. nr 5 [zarchiwizowane 2014-02-21] .
↑ ^a ^b ^c Tadeus Reichstein. Biographical [online], NobelPrize.org [dostęp 2023-04-19] (ang.).
↑ Tadeus Reichstein, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2023-04-19] (ang.).
↑ ^a ^b MiriamM. Rothschild MiriamM., Tadeus Reichstein. 20 July 1897 — 1 August 1996, „Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society”, 45, 1999, s. 449–467, DOI: 10.1098/rsbm.1999.0030 [dostęp 2023-04-19] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Tadeus Reichstein (July 20, 1897 – August 1, 1996), [w:] Historisches Seminar Basel [online], Universität Basel, 2010 [dostęp 2023-04-19] (ang.).
↑ May B.M.B. Broda May B.M.B., East European Jewish Migration to Switzerland and the Formation of “New Women”. The New Life of Gustawa Reichstein-Brokman (1875-1964), [w:] East European Jews in Switzerland, De Gruyter, 2013, s. 149–177, DOI: 10.1515/9783110300710.149, ISBN 978-3-11-030071-0 (ang.).
↑ Tadeusz Reichstein, www.nasze.kujawsko-pomorskie.pl [zarchiwizowane 2019-10-07] .
↑ UweU. Böhm UweU., Reichstein, Taddeus, [w:] WernerW. Gerabek (red.), Enzyklopädie Medizingeschichte, Berlin: Walter de Gruyter, 2005, s. 1229, ISBN 3-11-015714-4, OCLC 57964854 (niem.).
↑ Ilu Polaków dostało Nagrodę Nobla? Będziecie zdziwieni. „Newsweek”, 2010-10-01.
↑ RenataR. Kudeł RenataR., Wielki nieznany – Tadeusz Reichstein. Rozmowa z prof. dr hab. med. Stanisławem Sterkowiczem [online], Gazeta Pomorska, 14 grudnia 2009 [dostęp 2023-04-19] .

Linki zewnętrzne

Reichstein, Tadeus, [w:] Index of Botanists [online], Harvard University Herbaria & Libraries [dostęp 2023-04-19] (ang.).

[AMG-1] BolesławB. Rutkowski BolesławB., Tadeusz Reichstein – nasz noblista, „Gazeta AMG”, 3/2017, s. 35–36 [dostęp 2023-04-19] .

[PAN-2] Reichstein, Tadeusz [online], Polska Akademia Nauk, 1 lutego 2020 [dostęp 2023-04-19] .

[EPWN-3] Reichstein Tadeusz, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-04-19] .

[Sterkowicz-4] StanisławS. Sterkowicz StanisławS., Pamięci profesora Tadeusza Reichsteina. Wspomnienie w 110. rocznicę urodzin pierwszego polskiego pochodzenia noblisty w dziedzinie medycyny, „Meritum”, 4/2007, art. nr 5 [zarchiwizowane 2014-02-21] .

[Nobel-5] Tadeus Reichstein. Biographical [online], NobelPrize.org [dostęp 2023-04-19] (ang.).

[EBrit-6] Tadeus Reichstein, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2023-04-19] (ang.).

[Rothschild-7] MiriamM. Rothschild MiriamM., Tadeus Reichstein. 20 July 1897 — 1 August 1996, „Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society”, 45, 1999, s. 449–467, DOI: 10.1098/rsbm.1999.0030 [dostęp 2023-04-19] (ang.).

[UniBas-8] Tadeus Reichstein (July 20, 1897 – August 1, 1996), [w:] Historisches Seminar Basel [online], Universität Basel, 2010 [dostęp 2023-04-19] (ang.).

[Broda-9] May B.M.B. Broda May B.M.B., East European Jewish Migration to Switzerland and the Formation of “New Women”. The New Life of Gustawa Reichstein-Brokman (1875-1964), [w:] East European Jews in Switzerland, De Gruyter, 2013, s. 149–177, DOI: 10.1515/9783110300710.149, ISBN 978-3-11-030071-0 (ang.).

[kujawsko-10] Tadeusz Reichstein, www.nasze.kujawsko-pomorskie.pl [zarchiwizowane 2019-10-07] .

[Böhm-11] UweU. Böhm UweU., Reichstein, Taddeus, [w:] WernerW. Gerabek (red.), Enzyklopädie Medizingeschichte, Berlin: Walter de Gruyter, 2005, s. 1229, ISBN 3-11-015714-4, OCLC 57964854 (niem.).

[newsweek-12] Ilu Polaków dostało Nagrodę Nobla? Będziecie zdziwieni. „Newsweek”, 2010-10-01.

[pomorska-13] RenataR. Kudeł RenataR., Wielki nieznany – Tadeusz Reichstein. Rozmowa z prof. dr hab. med. Stanisławem Sterkowiczem [online], Gazeta Pomorska, 14 grudnia 2009 [dostęp 2023-04-19] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]