Jehuda Lejb Eiger
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce pochówku | |
| Wyznanie | |
Lejb Jehuda Eiger, znany także jako Płaczący Cadyk, Jehuda Lejb z Lublina oraz MaHaRIL (ur. 1816 lub 1 lipca 1817 w Warszawie, zm. 4 lutego 1888 w Lublinie) – założyciel i pierwszy cadyk chasydzkiej dynastii Lublin.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Był synem Salomona Eigera i Riwki Gołdy z Hirszenzonów oraz wnukiem Akiwy Egera[1]. Początkowo nauki pobierał u swojego dziadka w Poznaniu, u swojego ojca oraz u prywatnego mełameda. Następnie studiował w Warszawie, u Icchaka Meira Altera, pod którego wpływem stał się zwolennikiem chasydyzmu, co doprowadziło do konfliktu z resztą rodziny[2][3][4].
W 1836 roku ożenił się z Basze Gradsztajn, córką lubelskiego kupca. Znane jest sześcioro ich dzieci: Chudes Gryna, Gitla Marya, Akiwa, Abraham, Szlomo Meir oraz Dawid[2]. Zamieszkał z żoną w kamienicy przy ulicy Szerokiej 34 w Lublinie[2].
Po ślubie często przebywał w Kocku, gdzie pobierał nauki u cadyka Menachema Mendla Morgensterna, a następnie u jego ucznia, cadyka Mordechaja Josefa Leinera z Izbicy[2]. Prowadził w Lublinie wzmożoną aktywność religijną, pozostawał w konflikcie z rabinem Meszulamem Zalmanem Aszkenazym, który nie dopuszczał go do gminnego bet midraszu. Eiger przejął następnie dawny bet midrasz Widzącego z Lublina. Z czasem Eiger został uznany za przywódcę lokalnych chasydów, w 1851 roku objął stanowisko zastępcy rabina głównego w Lublinie[2].
Po śmierci Salomona Eigera w 1852 roku poznańska gmina żydowska chciała powierzyć mu urząd rabina, propozycji jednak nie przyjął[3]. Według innych źródeł funkcję rabina w Poznaniu pełnił w latach 1852–1853[4]. Po śmierci Mordechaja Josefa Leinera objął przywództwo nad grupą sprzyjających mu chasydów, a po śmierci Menachema Mendla z Kocka przejął rolę cadyka[2], zakładając własną dynastię chasydzką[3]. W latach 1862–1866 był członkiem Komitetu Opiekuńczego Szkoły Elementarnej dla Ubogich Dzieci Starozakonnych w Lublinie[2]. Jego dwór działał na ulicy Szerokiej 40 w Lublinie[4]. W 1882 roku przekazał przywództwo grupy swojemu synowi, Abrahamowi[2]. Zmarł w Lublinie, w domu przy ulicy Probostwo 4[5].
Był autorem traktatów religijnych, m.in. Torat Emet oraz Imrej Emet[5][3]. W związku ze swoim zachowaniem podczas modlitwy, m.in. przez płacz i wydawanie okrzyków, nazywany był „płaczącym cadykiem”[2][5][4].
Został pochowany w ohelu na nowym cmentarzu żydowskim przy ulicy Unickiej w Lublinie[5][4]. Ohel został zniszczony podczas II wojny światowej, odbudowany w 1959 roku, zniszczony ponownie w latach 70. XX wieku. W 1999 roku w miejscu jego pochówku wybudowano nowy ohel[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Trzciński 2019 ↓, s. 74.
- ↑ a b c d e f g h i Trzciński 2019 ↓, s. 76.
- ↑ a b c d Rafał Żebrowski, Eger Juda Lejb [ben Salomon ben Akiwa] z Lublina [online], delet.jhi.pl [dostęp 2025-03-28].
- ↑ a b c d e Monika Szabłowska-Zaremba, Jehuda Lejb Eiger (ok. 1815–1888) [online], teatrnn.pl [dostęp 2025-03-28].
- ↑ a b c d e Trzciński 2019 ↓, s. 77.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Marcin Wodziński: Groby cadyków w Polsce. O chasydzkiej literaturze nagrobnej i jej kontekstach. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, 1998. ISBN 83-7091-041-6.
- Andrzej Trzciński, Ejger Jehuda Lejb ben Szlomo, [w:] Sylwetki Żydów lubelskich: leksykon, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2019, ISBN 978-83-7306-844-5 [dostęp 2025-03-25].