Donald Rumsfeld

Donald Henry Rumsfeld

Data i miejsce urodzenia	9 lipca 1932 Evanston
Data i miejsce śmierci	29 czerwca 2021 Taos
21. Sekretarz obrony Stanów Zjednoczonych
Okres	od 20 stycznia 2001 do 18 grudnia 2006
Przynależność polityczna	Partia Republikańska
Poprzednik	William Cohen
Następca	Robert Gates
13. Sekretarz obrony Stanów Zjednoczonych
Okres	od 20 listopada 1975 do 20 stycznia 1977
Poprzednik	James Schlesinger
Następca	Harold Brown
6. szef personelu Białego Domu
Okres	od 27 września 1974 do 20 listopada 1975
Poprzednik	Alexander Haig
Następca	Dick Cheney
Kongresmen Stanów Zjednoczonych z 13. okręgu w Illinois
Okres	od 3 stycznia 1963 do 20 marca 1969
Poprzednik	Marguerite S. Church
Następca	Phil Crane
Odznaczenia

Donald Henry Rumsfeld (ur. 9 lipca 1932 w Evanston, zm. 29 czerwca 2021 w Taos) – amerykański polityk, działacz Partii Republikańskiej, sekretarz obrony USA w gabinecie prezydenta George’a W. Busha w latach 2001–2006. Poprzednio również pełnił tę funkcję przez rok i dwa miesiące w administracji Geralda Forda.

Działalność

Rumsfeld podczas rozmowy z prezydentem USA George’em Walkerem Bushem

Rumsfeld był zarówno najmłodszym, jak i najstarszym sekretarzem obrony. W czasie pierwszego urzędowania jako sekretarz obrony (1975–1977), podjął m.in. decyzję o likwidacji ówczesnego – opartego na pociskach rakietowych z głowicami jądrowymi – systemu antybalistycznego Safeguard, którego odpowiednik (system antybalistyczny Galosz) Związek Radziecki, a następnie Rosja utrzymuje w gotowości bojowej (według stanu na rok 2008).

Rumsfeld zasiadał w radzie nadzorczej grupy ABB w latach 1990-2001, która w 2000 roku zawarła kontrakt z Koreą Północną o wartości 200 mln USD na zaprojektowanie reaktorów jądrowych i dostarczenie Korei Północnej komponentów do ich budowy. Natomiast w 2002 określił Koreę Północną jako część osi zła (państwa zbójeckie), państwo wspierające terroryzm oraz produkujące broń masowej zagłady.

Uważany był za jednego z najbardziej kontrowersyjnych polityków ówczesnej administracji, m.in. przez wzgląd na przygotowanie i przeprowadzenie interwencji w Iraku. Politycy Partii Demokratycznej i część przywódców europejskich krytykowała politykę Rumsfelda jako prowadzoną jednostronnie, sprzeczną z prawem międzynarodowym i destabilizującą sytuację na świecie. Znalazł on jednak również obrońców, powołujących się przede wszystkim na obronę demokracji i walkę z terroryzmem jako priorytety, które przyświecały administracji amerykańskiej w okresie jego urzędowania. Interwencję w Iraku, za którą to on w dużym stopniu odpowiadał, poparły rządy m.in. Włoch, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Japonii czy Polski. Te i inne państwa wysłały do Iraku swoje kontyngenty wojskowe. Działo się to jednak w większości przypadków w warunkach dużego sprzeciwu społecznego wobec takich działań.

Środowiska lewicowe w USA uważają go za osobę odpowiedzialną za sprawę torturowania jeńców w Iraku. W kwietniu 2006 z obroną sekretarza wystąpił były prezydent Ford. Wydany w grudniu 2008 raport Senackiej Komisji Sił Zbrojnych wskazuje jednak Rumsfelda i jego najbliższych współpracowników za bezpośrednio odpowiedzialnych wydarzeniom w Abu-Ghraib i Guantánamo, pisząc, iż bez ich zezwolenia nie byłoby to możliwe. Komisja wykazała również, że Rumsfeld rozmyślnie pozwolił uciec Usamie ibn Ladinowi przed oddziałami ścigającymi go w grudniu 2001, narażając Stany Zjednoczone na kolejne ataki terrorystyczne.

28 stycznia 2009 specjalny sprawozdawca ONZ ds. stosowania tortur Manfred Nowak oznajmił w wywiadzie dla telewizji CNN, że dysponuje wystarczającymi dowodami, aby postawić Rumsfelda w stan oskarżenia o zbrodnie wojenne przed międzynarodowym trybunałem. Rumsfeld miał w USA co najmniej dwie sprawy za tortury i gwałty.

Przebieg kariery

Rumsfeld, Ford i Cheney

• Kongresmen z 13. okręgu Illinois (1963–1969), związany wówczas z liberalnym skrzydłem partii (Republikanie Rockefellera)
• Doradca prezydenta Richarda Nixona ds. wojskowych (1970–1973) (Wprowadził do użytku wojskowego bombowce B-1, okręty podwodne klasy Trident i rakiety klasy MX)
• Szef personelu Białego Domu (1974–1975)
• Sekretarz obrony (1975–1977)
• Między rokiem 1977 a 2001 nie pełnił oficjalnych funkcji, ale podróżował m.in. z poręczenia prezydenta Ronalda Reagana na Bliski Wschód, gdzie spotykał się z Saddamem Husajnem
• Sekretarz obrony (2001–2006)

Rumsfeld był ponadto jednym z wpływowych polityków republikańskich, którzy zmusili do rezygnacji z ponownego kandydowania w 1976 wiceprezydenta Nelsona Rockefellera jako „zbyt liberalnego”.

W 2018 roku, w filmie Vice w reżyserii Adama McKaya, w postać Rumsfelda wcielił się Steve Carell.

Odznaczenia

• Prezydencki Medal Wolności z Wyróżnieniem (1977)
• Krzyż Wielkiego Oficera Orderu Gwiazdy Rumunii (2003)
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej – nadany 8 lipca 2005 przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego
• Wielka Wstęga Specjalna Orderu Lśniącej Gwiazdy (Tajwan, 2011)
• Wielka Wstęga Orderu Wschodzącego Słońca (Japonia, 2015)

Linki zewnętrzne

• Biografia w Biographical Directory of the United States Congress (ang.)