Jump to content

Emen-awaji Atilantik

Ònan̄a me Wìkìpedia
Emen-awaji Atilantik
Emọnọ ifit-ogugo yi, îre ebi M̀wèek òso 29 ìkup me emen Ujinyọn̄ M̀week Emen Efet Owuwa Ido (ISS). Ìbene me agan̄ inyọn̄ mbum-ura me lek achọ Newfoundland me Emen-awaji Atilantik Agan̄ Inyọn̄ isi ire Afirika agan̄ Etete, me inyọn̄ Sudan Osiki.

Emen-awaji Atilantik ìre òso emen-awaji iba òmimin ichit me etete emen-awaji go òkup me linyọn̄. Okike ijọn̄ îbenbe ìre 85,133,000 km². Ìben inu môsobe 17% me lek ijọn̄ linyọn̄ mè inu môsobe 24% me lek mun̄ òkup me linyọn̄. Me Ukot Mgbọ Mwwek-mmun̄, eriọọn̄ ọmọ kubọk inu òcheche agan̄ Aya Linyọn̄ eyi Amerika (Amerika Inyọn̄Amerika Osiki) isan̄a me lek Oka Linyọn̄ (Afirika, Esia, mè Yurop).

Sa me îchebe Afirika, Yurop mè Esia isan̄a me lek Amerika, emen-awaji Atilantik îtap ubọk enenen me ichichili ama ebilene, irọrọ esese agan̄ me linyọn̄ ekaan̄ mgbaan̄-nrọ, mè itap ubọk me mfufuk owuwa ido me linyọn̄. Ubọk geelek îrebe ke ebi Nọs [Norse] ere adasi ebi ìsasaba Atilantik, îre uran̄ m̀week [expedition] kè Kiristofa Kọlọmbus eyi îkọpbe me 1492 osibi oruru ichit. Îre uran̄ m̀wèek Kọlọmbọs okọpbe osa ukot mgbọ uran̄ m̀week mè mkpulu usun̄ eyi ebi ido echi òkaan̄ unye me Yurop (ògak ge Pọtugalu, Sipen, FuransIdo Mgba-mbọp) ekpulube Amerika. Bene me senturi 16 re 19, Emen-awaji Atilantik ore achubọk ebon ere ewe inyam-usun̄ mè unwene echi Kọlọmnia. Me mgbọ me mgbọ, mîkikup me emen-awaji yi itim akọn̄. Njelek akọn̄ kecha, mè mbit òkiwele owot eyi ido ebi Amerika kubọk U.S. mè Burazilu, îwele owot me oke me emen senturi 20 cha. Ubọk geelek îrebe ke kpetim akọn̄ me emen-awaji yi me akọp acha inen òraraka, emen-awaji yi ìkpọkpọ ikire inu kpebekọt ifuk isan̄a me lek mbit me linyọn̄.

Emen-awaji Atilantik ìdieen̄ me emen iteke òbelek S òjọjọn̄ọ lek. Igọọk me iman̄ imaan̄ imaan̄, ìnan̄a me Yurop ire Afirika me agan̄ mbum-ura mè ebi kè Amerika me agan̄ ichep-ura. Kubọk ge me lek ebi kè emen-awaji òkup me linyọn̄, ìgọbọ me lek Emen-awaji Atik me agan̄ inyọn̄, mè igọbọ me lek Emen-awaji Pasifik me agan̄ osiki ichep-ura, Emen-awaji India me osiki mbum-ura, mè Emen-awaji Osiki me agan̄ osiki. Usini mkpa-mwele ebe ke Atilantik ìwele ifo agan̄ osiki isi ire lek Antatika.

Ikwetọ oche Emen-awaji Atilantik itap me agan̄ iba, agan̄ inyọn̄ mè agan̄ osiki.

Me adasi mgbọ, ekigwen emen-awaji yi Emen-awaji Etiopia mè igwen si Okwaan̄ ile Etiopia.[1]


Nrọnnye

[nen̄e me ebon]
  1. https://oceanconservancy.org/blog/2022/01/13/ocean-names/