Ҷопон

Ҷопон
日本国

Шиор: нест
Суруди миллӣ: «[[Суруди миллии Ҷопон|君が代 "Кими га йо" ]]»
Рӯзи истиқлолият
Забони расмӣ	забони ҷопонӣ
Пойтахт	Токио
Шаҳри калонтарин	Токио, Осака, Йокоҳама, Накоя, Саппора, Кобе, Факуоко, Кёто, Кавасаки, Сайтама
Идораи давлат
имперотур Норуҳиту	{{{Сарварон}}}
Масоҳат   • Ҳамагӣ   • Фоизи об.	-ум ҷой дар ҷaҳон 377,873 км² 0.8 %
Аҳолӣ   • Ҳамагӣ   • Зичӣ	-ум ҷой дар ҷaҳон 128,085,000 нафар/км²
Дини давлатӣ	{{{Дини давлатӣ}}}
Пули миллӣ	Йени Ҷопон
Интернет-Домен	.jp
Коди телефон	+81
Соат	UTC
Имрӯз қисми	{{{Имрӯз}}}

Ҷопон (ҷопонӣ: 日本 «ҷое, ки Офтоб тулӯъ мекунад» номгузории расмӣ «Нихон коку», «Ниппон коку»  (ҷопонӣ: 日本国) — кишварест дар қитъаи Осиёи Шарқӣ. Дар Уқёнуси Ором воқеъ буда, дар шарқи Баҳри Ҷопон, Чин, Куриёи Шимолӣ ва Ҷанубӣ, Русия ҷойгир аст. Аз Баҳри Охотск дар шимол то Баҳри Чини Шарқӣ ва Тайван дар ҷануб паҳн шудааст. Номи шоиронаи он — Кишвари Тулӯъи Офтоб.

Кишвар дар галаҷазираи Ҷопон ҷойгир аст, ки ба ҳисоби мақомоти кишвар аз 14 125 ҷазира иборат аст. Чор ҷазираи бузургтарин — Хонсю, Ҳоккайдо, Кюсю ва Сикоку — зиёда аз 95% масоҳати умумии галаҷазираро ташкил медиҳанд. Аксари ҷазираҳо кӯҳистонӣ буда, бисёре аз онҳо вулқонӣ мебошанд. Баландтарин нуқтаи Ҷопон — вулқони Фузияма (3776 м) аст. Бо аҳолии қариб 126 миллион нафар, он дар ҷаҳон дар ҷойи ёздаҳум қарор дорад. Минтақаи Токиои Калон, ки пойтахти давлат Токио ва якчанд префектураҳои наздикро дар бар мегирад, бо аҳолии зиёда аз 30 миллион нафар бузургтарин агломератсияи шаҳрӣ дар ҷаҳон аст.

Аз нигоҳи сохтори давлатӣ, ин як давлати воҳиди ғайримарказонидашуда ва аз лиҳози режими сиёсӣ — давлати демократӣ аст.

То соли 2023 ҳамчун як қудрати бузурги иқтисодӣ, кишвар аз рӯи ММД-и номиналӣ ва ММД-и ҳисобшуда бо паритети қобилияти харид дар ҷаҳон дар ҷойи чорум қарор дорад. Ҳамчун чорум содиркунандаи бузург ва шашум воридкунандаи бузург эътироф шудааст.

Дар соли 2020 Ҷопон аз рӯи хароҷот (бо паритети қобилияти харид) барои таҳқиқот ва рушд пас аз Чин дар ҷойи сеюм қарор гирифт ва дар рейтинги Ҷаҳонии Фанноварӣ дар соли 2024 ҷойи 13-умро нигоҳ дошт. Аз сад кластери беҳтарини илмӣ-технологӣ дар ҷаҳон се тои он дар Ҷопон ҷойгиранд, ки Токио-Йокогама дар ин рейтинг пешсаф аст, ва Осака-Кобе-Киото дар ҷойи ҳафтум қарор дорад. Ҷопон дар панҷгонаи кишварҳои пешсаф аз рӯи шумораи мақолаҳо дар маҷаллаҳои илмии баландсифат (Nature Index, 2024) ҷой гирифтааст.

Ҷопон як кишвари пешрафта бо сатҳи хеле баланди зиндагӣ аст (дар ҷойи нуздаҳум аз рӯи Индекси Рушди Инсонӣ). Дар ин ҷо яке аз баландтарин умрҳои зиндагӣ (дар соли 2017 — 85,3 сол) ва яке аз пасттарин сатҳҳои маргу мири кӯдакон мавҷуд аст.

Забони давлатии кишвар — ҷопонӣ — забони изолятсияшуда буда, ба бисёр лаҳҷаҳо тақсим мешавад. Дар Ҷопон, ба ғайр аз ҷопониҳо, айнуҳо низ зиндагӣ мекунанд, ки ба забони изолятсияшудаи айнӣ, ки бо забони ҷопонӣ хешованд нест, ҳарф мезананд.

Ҷопон узви кишварҳои «Ҳафтгонаи Бузург» ва АТЭС буда, мунтазам ҳамчун узви ғайридоимии Шӯрои Амнияти СММ интихоб мешавад. Кишвар расман аз ҳуқуқи пешбурди ҷанг даст кашидааст, аммо дорои Нерӯҳои Худдифоъ аст, ки дар амалиётҳои сулҳовар низ истифода мешаванд. То солҳои 2020-ум яке аз бузургтарин буҷаҳои низомиро дар ҷаҳон дорад.

Ҷопон ягона кишваре дар ҷаҳон аст, ки алайҳи он силоҳи ҳастаӣ истифода шудааст.

Императори Ҷопон — Наруҳито (аз 1 майи 2019), сарвазир — Сигэру Исиба (аз 1 октябри 2024), раиси Ҳизби Либерал-Демократии Япония (аз 27 сентябри 2024).

Бахшбандии кишварӣ

Префектураҳои Ҷопон

Ҷопон 47 префектура дорад:

1. Ҳоккайдо
2. Аомори
3. Ивате
4. Мияги
5. Акита
6. Ямагата
7. Фукушима
8. Ибараки
9. Точиги
10. Гумма
11. Сайтама
12. Чиба
13. Токио
14. Канагава
15. Ниигата
16. Тояма
17. Ишикава
18. Фукуи
19. Яманаши
20. Нагано
21. Гифу
22. Шизуока
23. Айчи
24. Мие
25. Шига
26. Киото
27. Осака
28. Ҳёго
29. Нара
30. Вакаяма
31. Тоттори
32. Шимане
33. Окаяма
34. Ҳирошима
35. Ямагучи
36. Токушима
37. Кагава
38. Эҳиме
39. Кочи
40. Фукуока
41. Сага
42. Нагасаки
43. Кумамото
44. Оита
45. Миязаки
46. Кагошима
47. Окинава

Ҷуғрофия

Ҷопон кишвари ҷазиравиест, ки дар Осиёи Шарқӣ ҷойгир шудааст. Ин кишвар дар соҳили Уқёнуси Ором, дар қисми шарқи Баҳри Ҷопон, Чин, Куриёи Ҷанубӣ, Шимолӣ ва Русия ҷойгир шудааст. Ҷопон дорои 6852 ҷазира аст. Аз онҳо 4-тояш — Хоншу, Хоккайдо, Кюшу ва Шикоку калонтарин ба ҳисоб мераванд (97 дарсади ҳамаи масоҳати архипелаг). Бисёр ҷазираҳои Ҷопон кӯҳӣ ва мебошанд. Нуқтаи баландтарини ин кишвар кӯҳи оташфишони Фуҷӣ (3376 м) аст.