Zair
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Zair , službeno Republika Zair' bila je afrička unitarna jednopartijska država kojom je od 27.oktobra 1971. do 17. maja 1997. čvrstom rukom vladao Mobutu Sese Seko.[1]
General Mobutu je na vlast u Demokratskoj Republici Kongo došao državnim udarom u novembru 1965.[1]
Novim Ustavom od 24. juna 1967. zabranjen je rad svih političkih partija, osim njegovog Pokreta narodne revolucije (Mouvement Populaire de la Révolution; MPR) osnovanog 1966.[1]
U zemlji je prvih nekoliko godina vladala prividna politička stabilnost, što je Mobutuu omogućilo da se koncentira na neuspješnu strategiju ekonomskog napredka, provođenjem nacionalizacije velikih stranih kompanija.U sklopu svoje kampanje povratka afričim korjenima, želivši da istakne kulturni identitet zemlje, 1971. je prezvao državu u Zair. [2]
"Zair" na ldomorodačkim jezicima znači "Velika rijeka" i odnosi se na Rijeku Kongo, koju su prvi evropski kolonisti tako nazvali jer su je poistovjetili sa nekadašnjim Kraljevstvom Kongo na njenom ušću.[3]
Povratak korijenima, nije doveo do jedinstva zemlje, a poludiktatorska vladavina rezultirala je da se okružio korumpiranim poslušnicima i tako sve više udaljavao od naroda.
Krhkost Mobutuova režima pokazala se 1977. i 1978., kada je glavni opozicijski pokret - Nacionalni oslobodilački front Konga (Front de la Libération Nationale Congolaise, FLNC), iz Angole, pokrenuo dvije velike invazije na Katangu (koja se između 1972.-1997.zvala Šaba). U oba slučaja režim je spasila intervencija prijateljskih vlada, prije svega Maroka 1977. i Francuske 1978. [2]
Situacija se dramatično promijenila završetkom Hladnog rata početkom 1990-ih., kad su mu dotadašnji ključni sponzori Sjedinjene Američke Države Francuska i Belgija počeli okretati leđa.[2]
Mobutu se nastojao prilagotiti novonastaloj situaciji pa je 1990. obnovio višepartijski sistem, jer je sam uvidio da njegov Pokret narodne revolucije nije doveo do nacionalne integracije. Naglo pogoršanje ekonomske situacije ubrzalo je rast nezadovoljstva protiv njegova režima među siromašnima i nezaposlenima.
Posljedni udarac njegovoj vladavini zadao je Prvi kongoanski rat (1996. - 1997) koji je poveo protiv njega Laurent Kabila iz Ruande
Nakon svrgavanja Mobutua 1997., državi je vraćeno staro ime Demokratska Republika Kongo.[3]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 „Historical Overview of Zaire” (engleski). Reliefweb. Pristupljeno 5.03.2025.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 „Mobutus regime” (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 5.03.2025.
- ↑ 3,0 3,1 „Democratic Republic of the Congo” (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 5.03.2025.
