Szwadron Kawalerii KOP „Zaleszczyki”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Nazwa wyróżniająca |
„Zaleszczyki” |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Numer |
kryptonimowy: 91[a] |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Szwadron Kawalerii KOP „Zaleszczyki” – pododdział kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza.
Formowanie i zmiany organizacyjne
[edytuj | edytuj kod]Na posiedzeniu Politycznego Komitetu Rady Ministrów, w dniach 21-22 sierpnia 1924, zapadła decyzja powołania Korpusu Wojskowej Straży Granicznej. 12 września 1924 Ministerstwo Spraw Wojskowych wydało rozkaz wykonawczy w sprawie utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza[2], a 17 września instrukcję określającą jego strukturę[3]. W 1925, w składzie 4 Brygady Ochrony Pogranicza, rozpoczęto formowanie jednostki 14 szwadronu kawalerii[4]. W skład szwadronu wchodzić miały cztery plutony liniowe i drużyna dowódcy szwadronu[5]. Stany szwadronu były zbliżone do stanów szwadronów formowanych w 1924[4]. Jednostką formującą był 9 pułk ułanów[6]. Szwadron początkowo stacjonował w Wołkowcach potem w Zaleszczykach[7].
Na podstawie rozkazu dowódcy KOP nr L.dz.931/Og., w lutym 1926 z podporządkowania 4 Brygady wyszedł 14 szwadron OP[8].
Szwadron był podstawową jednostką taktyczną kawalerii KOP. Zadaniem szwadronu było prowadzenie działań pościgowych, patrolowanie terenu, w dzień i w nocy, na odległości nie mniejsze niż 30 km, a także utrzymywanie łączności między odwodami kompanijnymi, strażnicami i sąsiednimi oddziałami oraz eskortowanie i organizowanie posterunków pocztowych. Wymienione zadania szwadron realizował zarówno w strefie nadgranicznej, będącej strefą ścisłych działań KOP, jak również w pasie ochronnym sięgającym około 30 km w głąb kraju[9]. Szwadron był też jednostką organizacyjną, wyszkoleniową, macierzystą i pododdziałem gospodarczym[10]. Jednostką administracyjną dla szwadronu był batalion KOP „Borszczów”[11].
W lipcu 1929 zreorganizowano kawalerię KOP. Zorganizowano dwie grupy kawalerii. Podział na grupy uwarunkowany był potrzebami szkoleniowymi i zadaniami kawalerii KOP w planie „Wschód”[12]. Szwadron wszedł w skład grupy południowej[13]. Przyjęto też zasadę, że szwadrony przyjmą nazwę miejscowości będącej miejscem ich stacjonowania[13]. Obok nazwy geograficznej, do 1931 stosowano również numer szwadronu[14].
W 1934(?)1932[b] dokonano kolejnego podziału szwadronów. Tym razem na trzy grupy inspekcyjne. Szwadron wszedł w skład grupy południowej[16].
W 1938 nastąpiła reorganizacja podporządkowania i struktur kawalerii KOP. Szwadrony zakwalifikowano do odpowiednich typów jednostek w zależności od miejsca stacjonowania[c]. Szwadron zakwalifikowano do grupy I[20]. Organizacja szwadronu kawalerii na dzień 20 listopada 1938 przedstawiała się następująco: dowódca szwadronu, szef szwadronu, drużyna ckm[d], drużyna gospodarcza, patrol telefoniczny i dwa plutony liniowe[19] po cztery sekcje[21], w tym sekcję rkm[10]. Liczył 2 oficerów, 1 chorążego, 8 podoficerów zawodowych, 2 podoficerów nadterminowych i 72 ułanów. Na uzbrojeniu posiadał 2 ckm, 2 rkm, 73 karabinki, 76 szabel. Posiadał też 83 konie wierzchowe[22]. Szwadron wchodził w skład Brygady KOP „Podole”[23].
W 1939 zmobilizowany szwadron stanowił kawalerię dywizyjną 11 Karpackiej Dywizji Piechoty[24].
Żołnierze szwadronu
[edytuj | edytuj kod]- Dowódcy szwadronu
- rtm. Józef Hart z 2 psk (od 14 III 1925[25][26])
- rtm. Eugeniusz Spasowicz (był w 1928)[27]
- rtm. / mjr kaw. Tadeusz I Zieliński (do VII 1929 → kwatermistrz 6 puł[28][27])
- rtm. Stanisław Kociejowski[e] (5 stycznia 1935 – 1939)[27]
- rtm. Józef Dąbrowski z 6 puł (1939[24][30])
- Oficerowie
- W latach 30. lekarzem KOP w Zaleszczykach był kpt. rez. dr Zygmunt Manowarda[31].
- Obsada personalna szwadronu kawalerii dywizyjnej nr 11[30]
- dowódca szwadronu – rtm. Józef Dąbrowski
- dowódca plutonu – por. Kazimierz Kawecki z 19 puł.
- dowódca plutonu – por. rez. Eligiusz Bałandiuk[f]
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zarządzenie szefa sztabu KOP ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP[1].
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz podają, że podział kawalerii na trzy grupy nastąpił w 1934[15][16][17].
Mijakowski i Rozdżestwieński twierdzą, że kawaleria KOP podzielona była na trzy grupy już w 1932[18]. - ↑ W 1938 nastąpił podział kawalerii KOP na szwadrony typu I, II i III. Szwadrony typu I stacjonowały poza m.p. dowództw batalionów KOP, szwadrony typu II stacjonowały w m.p. batalionów KOP. Typ III posiadał szwadron „Nowe Świeciany”[19].
- ↑ Stan drużyny ckm w szwadronie był znacznie niższy od stanu nakazanego „Regulaminem kawalerii cz.III”. Drużyna składała się z 15 żołnierzy i 19 koni. W jej skład wchodzili: drużynowy, 2 karabinowych, 2 celowniczych, 2 taśmowych, 2 amunicyjnych, 6 koniowodnych i 4 juki[10].
- ↑ Kociejowski Stanisław, rtm., w KOP od 1930. Do mobilizacji dca szwadronu kawalerii KOP „Zaleszczyki”. We wrześniu 1939 dca 1 szwadronu 11 pułku ułanów[29].
- ↑ Eligiusz Bałandiuk[32], także Eugeniusz Bałandiuk (Balandnik) (Bałandziuk) (Balandiuk)[33]. Przed II wojną światową był dyrektorem szkoły w Zaleszczykach[34]. W 1941 został aresztowany przez funkcjonariuszy NKWD Zachodniej Ukrainy[35]. W 1949 został prezesem Polskiej Macierzy Szkolnej w Buenos Aires[34].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 426.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 11-12.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 111.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 26.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 21.
- ↑ Zarządzenie nr L.1600/o.de B./25 ↓.
- ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 12/1927.
- ↑ Rozkaz dzienny dowódcy 4 Brygady OP z 15 lutego 1926
- ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 4-6.
- ↑ a b c Zarządzenie nr L.5201/tj.org./38 ↓.
- ↑ Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 3 zał. 47.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 35.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 34.
- ↑ Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 2.
- ↑ Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 156.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 44.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 51.
- ↑ Mijakowski i Rozdżestwieński 2013 ↓, s. 15.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 52.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 59.
- ↑ Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 158.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 149.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 58.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 85.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 75 z 21 lipca 1925, s. 400.
- ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 35.
- ↑ a b c Wykazy imienne oficerów KOP ↓.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929, s. 214.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 724.
- ↑ a b Mijakowski i Rozdżestwieński 2013 ↓, s. 17.
- ↑ Z żałobnej karty. Ś. p. dr Zygmunt de Jana Manowarda. „Przegląd Bezpieczeństwa Pracy”. 11, s. 315, 1938.
- ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 593.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-06-03].
- ↑ a b Herkulan Wróbel. Z historii szkolnictwa polonijnego w Argentynie. „Studia Polonijne”. 7, s. 348, 1983. Lublin..
- ↑ Indeks Represjonowanych. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2024-06-03].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919-1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1925.
- Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
- Iwona Wiśniewska, Katarzyna Promińska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Wilno»”. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2013.
- Krzysztof Mijakowski, Paweł Rozdżestwieński: Kawaleria Korpusu Ochrony Pogranicza. Wielka księga jazdy polskiej 1918-1939. Tom 44. Edipresse Polska SA, 2013. ISBN 978-83-7769-888-4.
- Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
- Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo Czasopisma Wojskowe. ISSN 0043-7182.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
- Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z 1928, 1931 i 1934. [dostęp 2016-02-15].
- Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Wykazy imienne oficerów brygad, pułków, batalionów oraz pozostałych jednostek Korpusu Ochrony Pogranicza w latach 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/287.)
- Zarządzenie organizacyjne dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza nr L.5201/tj.org./38 z 3 listopada 1938.
- Zarządzenie organizacyjne dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie sformowania dowództw 4 i 5 brygady OP, 12-20 baonów i 12-20 szwadronów Ochrony Pogranicza nr L.1600/o.de B./25 z lutego 1925.
- Zarządzenie dowódcy KOP w sprawie reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza („R.3” I Faza) nr L.500/Tjn.Og.Org/37 z 23 lutego 1937. (sygn.177/132.)
- Formacje graniczne w Zaleszczykach
- Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza rozmieszczone na granicy polsko-rumuńskiej
- Garnizony kresowe
- Polskie jednostki organizacyjne wojska utworzone w 1925
- Polskie jednostki organizacyjne wojska rozwiązane w 1939
- Szwadrony kawalerii KOP
- Oddziały Brygady KOP „Podole”
- Oddziały pułku KOP „Czortków”