Grupa Operacyjna Kawalerii Nr 2

Grupa Operacyjna Kawalerii Nr 2
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1939
Rozformowanie	1939
	Dowódcy
Pierwszy	gen. bryg. Marian Przewłocki
	Działania zbrojne
	kampania wrześniowa
	Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Podległość	Armia „Modlin”

Grupa Operacyjna Kawalerii Nr 2 (GOKaw. Nr 2) – dyspozycyjne dowództwo taktyczne kawalerii, zmobilizowane w dniach 27–29 sierpnia 1939 w m. Brody przez Dowództwo Kresowej Brygady Kawalerii i 22 pułk Ułanów Podkarpackich, w mobilizacji alarmowej (grupa jednostek oznaczona kolorem zielonym).

Historia

Dowództwo Grupy Operacyjnej Kawalerii Nr 2 zostało zmobilizowane jako dowództwo dyspozycyjne Naczelnego Wodza. Na dowódcę grupy wyznaczony został, gen. bryg. Marian Przewłocki, dotychczasowy dowódca Kresowej BK.

Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W1” w Warszawie, w grupie żółtej, formowała się Kwatera Główna GOK Nr 2. Kwatera główna została wprowadzona do planu mobilizacyjnego po rozformowaniu Dowództwa Dywizji Kawalerii.

Późnym wieczorem 4 września 1939 dowództwo grupy zostało podporządkowane dowódcy Armii „Modlin” z zadaniem organizacji obrony przedmościa „Wyszogród” przy pomocy zebranych oddziałów 8 DP i 20 DP oraz III batalionu 41 pułku piechoty 29 DP. Wspomniane zdanie pierwotnie miał wykonać gen. bryg. Władysław Anders, którego w tym właśnie celu przed południem 4 września dowódca armii mianował dowódcą Grupy Operacyjnej „Tadeusz”. Autorzy monografii Armii „Modlin” stwierdzają, że gen. Anders uchylił się od wykonania powierzonego mu zadania, co doprowadziło do ostrej scysji z gen. Przedrzymirskim.

5 września 1939 około godz. 3.00 do Wyszogrodu przybył dowódca grupy. Na przedmościu zastał 1 kompanię batalionu ON „Warszawa I” pod dowództwem kpt. Henryka Kuźmińskiego i pluton saperów. Na prośbę gen. Przewłockiego dowódca 26 pułku ułanów przydzielił mu szwadron kawalerii i 15 baterię artylerii konnej pod dowództwem kpt. Walentego Rakowskiego z przedmościa „Płock”^[a]. Około południa^[b]. przybył III/41 pp pod dowództwem mjr. Kazimierza Bunclera. Batalion został przywieziony autobusami z Warszawy. Tego samego dnia o świcie na rozkaz dowódcy grupy saperzy podjęli nieudaną próbę zniszczenia mostu na Wiśle zakończoną, z braku odpowiedniej ilości materiałów wybuchowych, osmaleniem podpór. Most został zniszczony w dniach 7 i 8 września przez 2 kompanię 60 batalionu saperów, kpt. Witolda Kwiatkowskiego. Po wysadzeniu mostu pododdziały grupy przystąpiły do dozorowania 10 km odcinka Wisły od Wyszogrodu do Czerwińska (wyłącznie).

6 września gen. Przedrzymirski rozwiązał grupę. Odcinek dozorowania przejęła Nowogródzka BK. Gen. Przewłocki przekazał funkcję płk. dypl. Lawiczowi i udał się do Lublina, do dyspozycji dowódcy Armii „Lublin”.

7 września gen. Przewłocki wraz ze swym sztabem zameldował się w dowództwie Armii „Lublin”. Tego samego dnia samodzielny pluton telefoniczno-kablowy nr 3 pod dowództwem por. łącz. rez. Jana Kazimierza Makowskiego przydzielony do sztabu grupy gen. Przewłockiego został podporządkowany dowódcy 20 Dywizji Piechoty^[1].

8 września o godz. 2.00 gen. bryg. Wacław Stachiewicz zapowiedział dowódcy Armii „Modlin” ponowny przyjazd GOKaw. 2, w celu ułatwienia organizacji dowodzenia. Gen. Przedrzymirski zamierzał powierzyć gen. Przewłockiemu dowództwo nad 33 DP (rez.) i 41 DP (rez.). Powyższy zamiar nie został zrealizowany ponieważ szef Sztabu NW nie posiadał łączności z Armią „Lublin”.

14 września gen. Piskor skierował sztab grupy do Lwowa.

Po wkroczeniu sowietów gen. Przewłocki dostał się do niewoli.

Obsada personalna

Obsada personalna Kwatery Głównej GOKaw. nr 2^[2]

dowódca grupy – gen. bryg. Marian Przewłocki
szef sztabu – ppłk dypl. kaw. Witold Eugeniusz Sawicki
kwatermistrz – mjr dypl. kaw. Zygmunt Mieszczankowski
oficer sztabu – mjr dypl. kaw. Witold II Jabłoński
p.o. szefa Oddziału II – p.o. kpt. art. Stanisław Snarski
szef III Oddziału III – rtm. dypl. Leon Antoni Bittner
dowódca łączności – mjr łącz. Jan Wojciech Zgorzelski
Komendant Kwatery Głównej – rtm. Stanisław Mróz^[3]

Uwagi

↑ Piotr Zarzycki podaje, że przydzielenie baterii nastąpiło 5 września o godz. 19.00 na rozkaz dowódcy armii, a bateria dotarła pod Wyszogród przed świtem 7 września>
↑ Ludwik Głowacki podaje, że o świcie

Przypisy

↑ Jan Kazimierz Makowski. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.2264 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-05-13].
↑ Głowacki 1985 ↓, s. 87.
↑ Stanisław Mróz. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.3827 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-05-13].

Bibliografia

Ludwik Głowacki: Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939. Wyd. 5. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985. ISBN 83-11-07109-8.
Głowacki Ludwik, Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939, Wydawnictwo Lubelskie, wyd. II, Warszawa 1986, ISBN 83-222-0377-2, ss.
Jurga Tadeusz, Karbowski Władysław, Armia „Modlin” 1939, Wydawnictwo MON, Warszawa 1987, wyd. I, ISBN 83-11-07274-4.
Piotr Zarzycki, 15 bateria artylerii konnej w kampanii wrześniowej 1939 roku, Przegląd Historyczno-Wojskowy Nr 3 (203) z 2004 r., s. 77–86.
Drewniany most na Wiśle w Wyszogrodzie 1916-1999, foto. i mapa

[1] Piotr Zarzycki podaje, że przydzielenie baterii nastąpiło 5 września o godz. 19.00 na rozkaz dowódcy armii, a bateria dotarła pod Wyszogród przed świtem 7 września>

[2] Ludwik Głowacki podaje, że o świcie

[3] Jan Kazimierz Makowski. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.2264 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-05-13].

[CITEREFGłowacki198587-4] Głowacki 1985 ↓, s. 87.

[5] Stanisław Mróz. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.3827 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-05-13].

[a]

[b]

[1]

[2]

[3]

Korpus, dywizje, GO Jazdy	KJ DJ 1 DJ 2 DJ DJ WLŚ GOJ
Brygady jazdy (wojenne)	1 BJ 2 BJ 3 BJ 4 BJ 5 BJ 6 BJ 7 BJ 8 BJ 9 BJ
Brygady jazdy	I BJ II BJ III BJ IV BJ V BJ VI BJ VII BJ VIII BJ IX BJ X BJ
Dywizje kawalerii	1 DK 2 DK 3 DK 4 DK
Samodzielne brygady kawalerii	2 SBK 3 SBK 5 SBK 6 SBK 8 SBK 9 SBK
Brygady kawalerii	I BK IV BK VII BK VIII BK X BK XI BK XII BK XIII BK XIV BK XV BK XVI BK XVII BK XVIII BK
Brygady kawalerii (1929–1937)	Brygady 2 DK BK „Brody” BK „Wilno” BK „Kraków” BK „Stanisławów” BK „Rzeszów” BK „Hrubieszów” BK „Baranowicze” BK „Białystok” BK „Poznań” BK „Równe” BK „Suwałki” BK „Toruń” 10 BK
Grupy Operacyjne Kawalerii 1939	GOKaw. nr 1 GOKaw. nr 2
Brygady kawalerii 1939	Mazowiecka BK Kresowa BK Wileńska BK Suwalska BK Krakowska BK Podolska BK Wielkopolska BK Pomorska BK Nowogródzka BK Wołyńska BK Podlaska BK
Jednostki improwizowane w 1939	DK „Zaza” Zbiorcza BK Rezerwowa BK „Wołkowysk” Kombinowana BK BK „Edward” BK „Plis” Zgr. kaw. ppłk. K. Halickiego Grupa Kawalerii Spieszonej ppłk. Edwarda Wani
Pułki ułanów (szwoleżerów)	1 pszw 2 pszw 3 pszw 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27
Pułki strzelców konnych (dragonów)	1 pd 2 pd 3 pd 4 pd 1 psk 2 psk 3 psk 4 psk 5 psk 6 psk 7 psk 8 psk 9 psk 10 psk
Dywizjony artylerii konnej	1 dak 2 dak 3 dak 4 dak 5 dak 6 dak 7 dak 9 dak 10 dak 11 dak 12 dak 13 dak (8)14 dak 15 bak
szwadrony pionierów	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
szwadrony łączności	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 10 BK WBPM
Inne	pułk jazdy tatarskiej 1 szwadron tatarski 1 p kaw. KOP
Kawaleria zmotoryzowana	24 p.uł 1 psk 10 psk dppanc 10 BK dr 10 BK dr WBPanc.-Mot.
Ośrodki zapasowe kawalerii	OZ Suw. i Podl. BK OZ Wkp. BK OZ Krak. BK OZ Maz. BK OZ Pom. BK OZ Woł. BK OZ Now. BK OZ Pod. BK OZ Wil. BK OZ Kres. BK OZ Kaw. Zmot. (OZ 10 BK)
Improwizowane (rezerwowe) oddziały kawalerii (1939)	101 puł. 102 puł. 110 puł. 103 pszw. p kaw. osłonowej „Wołkowysk” Warszawski puł. p marszowy Kresowej BK p marszowy Podolskiej BK p zbiorczy Pomorskiej BK 1 psk (spieszony) dyw. kaw. KOP „Niewirków”