Przejdź do zawartości

Aleksander Kowalewski (generał)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy generała. Zobacz też: inne osoby o tym imieniu i nazwisku.
Aleksander Kowalewski
Ilustracja
generał brygady generał brygady
Data i miejsce urodzenia

23 sierpnia 1879
Krasnystaw

Data i miejsce śmierci

1940
Charków

Przebieg służby
Lata służby

1900–1928 i 1939–1940

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Wojsko Polskie

Jednostki

11 Dywizja Piechoty

Stanowiska

dowódca dywizji

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941)
Multimedia w Wikimedia Commons

Aleksander Kowalewski[a] (ur. 23 sierpnia 1879 w Krasnymstawie[2], zm. w kwietniu 1940 w Charkowie) – generał brygady Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Syn Wiktora i Zygmunty z Chylińskich urodzony 23 sierpnia 1879 w Krasnymstawie[2][3][4][5][6][7]. W 1897 ukończył Szkołę Junkrów(Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa podała, iż ukończył Korpus Kadetów w Niżnym Nowogrodzie)[8], a trzy lata później Konstantynowską Szkołę Artylerii w Petersburgu[9].

Od 1900 zawodowy oficer armii carskiej. Do 1908 na stanowiskach dowódczych w artylerii, potem w szkole podoficerskiej i od 1909 inspektor poboru koni oraz komendant szkoły kucia koni w Warszawie. Od 1914 ponownie na stanowiskach dowódczych w 3 Brygadzie Artylerii Gwardii na froncie w walce z Niemcami (intendent baterii, dowódca parku artyleryjskiego, dowódca baterii). W 1916 dowódca dywizjonu na froncie – podpułkownik. W 1917, po rewolucji lutowej, wstąpił do I Korpusu Polskiego w Rosji, a następnie przeniesiony został do III Korpusu Polskiego w Rosji[8][10]. W 1918 w Inspektoracie Polskich Sił Zbrojnych na Ukrainie przy gen. Michaelisie jako pułkownik. Po rozwiązaniu Korpusu przedarł się do Polski.

W grudniu 1918 rozpoczął służbę w Wojsku Polskim[11]. 15 lutego 1919 objął dowództwo 6 pułku artylerii polowej (w maju tego roku przemianowany na 7 pułk artylerii polowej). 6 października 1919 został mianowany szefem Biura Rady Wojennej[12]. W 1920 podczas wojny z bolszewikami zajmował się na froncie sprawami uzbrojenia. Później szef biura w Komendzie Uzupełnień i członek komisji weryfikacji artylerzystów z armii carskiej.

3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 8. lokatą w korpusie oficerów artylerii[13]. W latach 1922–1924 był szefem Szefostwa Artylerii i Służby Uzbrojenia Dowództwa Okręgu Korpusu Nr IV w Łodzi[14]. W międzyczasie (od 15 listopada 1923 roku do 15 sierpnia 1924 roku był słuchaczem I Kursu Centrum Wyższych Studiów Wojskowych[15][16][17]). 1 grudnia 1924 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski na wniosek Ministra Spraw Wojskowych, generała dywizji Władysława Sikorskiego, awansował go na stopień generała brygady ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 12. lokatą w korpusie generałów[18][19]. 3 lutego 1925 został mianowany dowódcą 11 Dywizji Piechoty w Stanisławowie[20]. Od 21 stycznia do 10 kwietnia 1925 był odkomenderowany do generalnego inspektora artylerii, w charakterze komendanta kursu dla wyższych dowódców artylerii[21]. 7 marca 1927 został zwolniony ze stanowiska dowódcy dywizji[22] i mianowany szefem 10 Okręgowego Szefostwa Artylerii w Przemyślu[23]. Z dniem 31 października 1928 przeniesiony został w stan spoczynku[24][25]. Mieszkał w Warszawie przy ul. Chłodnej 33 m. 14[4].

We wrześniu 1939 powołany do służby wojskowej i wyznaczony na dowódcę zgrupowania w Brzeżanach. Z gen. L. Billewiczem organizował kombinowaną Grupę Operacyjną na Podolu. Na wieść o napaści sił sowieckich na Polskę zarządził wycofanie się w kierunku południowo-zachodnim. 19 września przyjął walkę z oddziałami sowieckimi pod Żurawnem koło Stryja. Po powzięciu wiadomości o dyrektywie ogólnej marszałka Rydza-Śmigłego skapitulował. Dostał się do niewoli radzieckiej. Był przetrzymywany w obozie starobielskim. W 1940 wraz z jeńcami osadzonymi w Starobielsku został przewieziony do Charkowa i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Charkowie oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 (część zbrodni katyńskiej). Figuruje w wykazie poz. 1388. Został pogrzebany w Piatichatkach[26], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[27][10].

Postanowieniem nr 112-48-07 Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 5 października 2007 roku został awansowany pośmiertnie na stopień generała dywizji[28][29]. W dniach 9–10 listopada 2007 w Warszawie były odczytywane nazwiska ofiar zbrodni katyńskiej, awansowanych na wyższe stopnie wojskowe i służbowe, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[30].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

20 grudnia 1931 na 62. posiedzeniu Komitetu Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucono wniosek o nadanie generałowi tego odznaczenia z uwagi na „brak pracy niepodległościowej”[4][33].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ W ewidencji Wojska Polskiego figurował jako „Aleksander I Kowalewski”, w celu odróżnienia od innych oficerów noszących to samo imię i nazwisko, a mianowicie: por. rez. piech. Aleksandra II Kowalewskiego (ur. 18 lipca 1894) i ppor. rez. piech. Aleksandra III Kowalewskiego (ur. 28 sierpnia 1894)[1].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1516.
  2. ↑ a b Kolekcja GiO ↓, s. 3.
  3. ↑ Stawecki 1994 ↓, s. 174.
  4. ↑ a b c Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-03-07]..
  5. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 252, tu podano, że urodził się 23 sierpnia 1897 roku w Krasnymstawie.
  6. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 322, tu podano, że urodził się 22 marca 1879.
  7. ↑ Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 114, tu podano, że urodził się 23 marca 1879.
  8. ↑ a b Kolekcja GiO ↓, s. 6.
  9. ↑ [https://ria1914.info/index.php/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%B2%D0%BE%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D1%83%D1%87%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%89%D0%B5 Константиновское артиллерийское училище, ostatni dostęp 1 kwietnia 2025
  10. ↑ a b Banaszek, Roman i Sawicki 2000 ↓, s. 148.
  11. ↑ Kolekcja GiO ↓, s. 4.
  12. ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 94 z 10 listopada 1919 roku, poz. 3615.
  13. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 185.
  14. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 49, 119.
  15. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 75 z 6 grudnia 1923 roku, s. 704.
  16. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 13 lutego 1925 roku, s. 70.
  17. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 4 lipca 1932 roku, s. 337.
  18. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 131 z 17 grudnia 1924 roku, s. 730.
  19. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. XIII.
  20. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 8 lutego 1925 roku, s. 62.
  21. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 22 lutego 1925 roku, s. 87.
  22. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 17 marca 1927 roku, s. 70.
  23. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 marca 1927, s. 97.
  24. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 302.
  25. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 879.
  26. ↑ a b Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 252.
  27. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
  28. ↑ M.P. z 2007 r. nr 85, poz. 885.
  29. ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 1 [dostęp 2024-08-28] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
  30. ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
  31. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 17 z 22 czerwca 1922 roku, s. 456.
  32. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 8 października 1921 roku, s. 1421.
  33. ↑ Kolekcja GiO ↓, s. 11.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleksander_Kowalewski_(generał)&oldid=76654907”