Świniopas
 Ilustracja z polskiego wydania baśni z 1924 | |
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu | |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania | |
| Język | |
| Data wydania |
20 grudnia 1841 |
| Wydawca |
C.A. Reitzel |
| Pierwsze wydanie polskie | |
| Data wydania polskiego |
1898 |
| Przekład |
anonimowy |
Świniopas, także Książę świniarek, Książę pastuszkiem (duń. Svinedrengen) – baśń literacka autorstwa Hansa Christiana Andersena, wydana po raz pierwszy w 1841 roku.
Publikacja
[edytuj | edytuj kod]Baśń o Świniopasie została opublikowana przez wydawnictwo C.A. Reitzel w Kopenhadze 20 grudnia 1841 roku w zbiorze baśni „Bajki opowiedziane dla dzieci. Nowa kolekcja. Trzecia broszura. 1842” (duń. Eventyr, fortalte for Børn. Ny Samling. Tredie Hefte. 1842) wraz z Ole Zmruż-oczkiem, Elfem różanym oraz Gryką. Wydawnictwo ukazało się w okresie przed świętami Bożego Narodzenia[1].
Jak każda z napisanych przez pisarza baśni, również Świniopas był inspirowany życiowymi doświadczeniami, takimi jak trudne dzieciństwo i dążenie do akceptacji, co mogło wpłynąć na motywy fabuły, takie jak przebranie księcia i bycie odrzuconym przez księżniczkę[a][2].
Fabuła
[edytuj | edytuj kod]Młody książę postanawia sięgnąć po rękę córki cesarza. Posyła jej w darze cudowną różę z grobu ojca i oswojonego, pięknie śpiewającego słowika. Cesarzówna pogardza podarunkami, bo okazują się być naturalnymi, żywymi. Książę jednak się nie poddaje. Przebiera się za ubogiego i dostaje pracę na dworze cesarskim jako świniopas. W wolnym czasie lepi garnuszek wydzwaniający melodię i ukazujący potrawy jedzone w okolicy. Przechodząca cesarzówna chce posiąść cudowny garnuszek. Dwórka wchodzi do chaty świniopasa i wraca z wiadomością, że jego twórca żąda za niego dziesięć całusów córki cesarza. Dziewczyna, będąc początkowo oburzoną, decyduje się jednak na pocałowania chłopca i dostaje cudowny garnuszek. Następnie świniopas wykonuje magiczną kołatkę, wygrywającą najróżniejsze tańce. Żąda za niego sto pocałunków cesarzówny. I tym razem dziewczyna decyduje się na całowanie. Podczas osiemdziesiątego szóstego pocałunku nadchodzi cesarz, zaciekawiony zbiegowiskiem w chacie pastucha. Bardzo się gniewa i bije chłopca. Książę ubiera się po książęcemu i wyjeżdża, a wybredna cesarzówna zostaje sama[3].
Polskie wydania
[edytuj | edytuj kod]Świniopas był szereg razy tłumaczony na język polski. Baśń znalazła się w wydanych w Polsce wyborach baśni Andersena, m.in.[4]:
- 1898 – Książę pastuszkiem, Baśnie i powiastki. Poznań: J. Leitgeber, s. 9–19. [dostęp 2025-03-29].
- 1924 – Książę świniarek, Franciszek Mirandola (tłum.): Książę Świniarek i inne bajki. Lwów • Poznań: Wydawnictwo Polskie, s. 39–46. [dostęp 2025-03-29].
- 1931 – Stefania Beylin w Zbiorowym wydaniu baśni Andersena
- 1946 – Świniopas, Baśnie. Łódź: Książka, s. 142–148. [dostęp 2025-03-29].
- 1948 – Witold Zechenter (oprac): Bajki. Kraków: M. Kot. OCLC 830806260.
- 2006 – Świniopas: Bogusława Sochańska (tłum.): Baśnie i opowieści. Tom I 1830–1850. Poznań. s. 254–257. ISBN 978-83-7278-194-9. (z oryginału duńskiego)
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W Łukaszowej „Przypowieści o synu marnotrawnym” niedobry syn zostaje świniopasem jak bohater baśni Andersena, cierpi głód – w baśni Andersena pojawia się wątek cudownego garnka dającego poczuć potrawy z każdego stołu w państwie, starszy syn słyszy muzykę i tańce – u Andersena garnek wytwarza muzykę, a grzechotka rozbrzmiewa „wszystkimi tańcami”.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Svinedrengen. andersen.sdu.dk. [dostęp 2025-03-29]. (duń.).
- ↑ Maria Kurecka: Jan Chrystian Andersen. Warszawa: PIW, 1965. OCLC 830238265.
- ↑ Książę Świniarek. W: Hans Christian Andersen, Franciszek Mirandola (tłum.): Książę Świniarek oraz inne bajki. Warszawa: Księgarnia Literacka, 1928, s. 34–66. [dostęp 2025-03-29].
- ↑ Hans Christian Andersen, Bogusława Sochańska (tłum.): Baśnie i opowieści. T. I: 1830–1850. Poznań: Media Rodzina, 2006, s. 503. ISBN 978-83-7278-194-9.
