Chicago
| Chicago | ||
| ||
| Kelk imaji pri Chicago. | ||
|
| |
| Standardo | Blazono | |
| Lando: |  Usa
| |
| Stato: | Illinois | |
Informo:
| ||
| Fondita da: | Jean Baptiste Point du Sable | |
| Latitudo: | 41°50'13" N | |
| Longitudo: | 87°41'05" W | |
| Altitudo: | 181 m | |
| Surfaco: | 606 km² | |
| Habitanti: | 2 746 388[1] (2020) | |
| Denseso di habitantaro: | 4,447.4 hab./km² | |
| Horala zono: | UTC-6 (UTC-5 dum somero) | |
| Urbestro: | Brandon Johnson (D) | |
Mapo:
| ||
| ||
Oficala retosituo:
| ||
| www.cityofchicago.org | ||
Chicago esas la 3ma maxima grand urbo di Usa dop New York e Los Angeles, e la maxim granda dil stato Illinois. Segun la demografiala kontado di 2020 ol havis 2 746 388 habitanti[1], kontre 2 695 598 habitanti en 2010.[2] Lua tota surfaco esas 606,2 km². Ol esas centro di metropolala regiono kun plu kam 9,6 milion habitanti.
Jacanta weste de lago Michigan, Chicago enkorpigesis kom urbo en 1837. Nun ol esas importanta centro internaciona por financi, komerco, kulturo, eduko, teknologio, komuniko e transporto. Lua aeroportuo (O'Hare) esas un ek la 6 maxim uzata de la mondo, e l'urbo esas la maxim granda koncentro-punto di ferovoyi en Usa. Lua ekonomio esas diversa, e nula sola ekonomial agado employas plu kam 14% de lua laboro-povo.
L'urbo esas granda destino-loko por turismo, inkluzite lua kulturala institucuri e la plaji di lago Michigan. Chicago influis multe la kulturo Usana, nome visual arti, cinemo, literaturo, teatro, komedio, koquarto, danso e muziko, nome jazo, blues, soulo, hip hop, gospel ed elektronikala danso-muziko, nome house. L'urbo anke havas tri importanta universitati: l'Universitato di Chicago, l'Universitato Northwestern e l'Universitato di Illinois Chicago.
Historio
[redaktar | redaktar fonto]Dum la duimo dil 18ma yarcento la regiono habitesis dal indijeni Potawatomi. L'unesma permananta habitanto di la regiono qua ne esis indijeno esis Jean Baptiste Point du Sable. Du Sable decendis de Franci ed Afrikani, ed arivis dum la yari 1780a. En 1795, pos tale nomizita "Indijena milito dil Nord-westo", la regiono cedesis ad Usa dal indijeni.
Ye la 8ma di oktobro 1871, grava fairo komencis. Ol duris til la 10ma di oktobro; cirkume 300 homi mortis, e 9 quadrato-kilometri de la urbo esis destruktata; ol nomizesis la Granda Fairo di Chicago. Plu kam 100.000 rezidanti esis sen-hema. La fairo esis difuzata pro sikeso pos periodo sen pluvo, e pro ke la plu multa de strukturi esis ligna. Pos la fairo, donacaji venis de individui, korporacioni e de altra urbi. Ri-konstruktado balde komencis.
Chicago kreskis rapide de 1851 til 1920, sive en quanto di habitanti, sive en surfaco totala, pro absorbo di vicina komoni. Lua kresko atraktis multa enmigranti de estal Usa e de Europa. En 1900, cirkume 77% de lua habitanti esis enmigranti o filii de enmigranti, nome Germani, Irlandani, Poloni, Suedi e Cheki, e 98,1% de la habitantaro esis blanki.
Laborala konflikti komencis pos la rapida expanso di industrii, ed eventis granda striki en 1886 ed en 1894, organizita da anarkiisti e socialisti. Dum la yari 1870a e 1880a, la sanesala e higienala substrukturi dil urbo plubonigesis, e lua legaro modifikesis por helpar kombatar epidemii di variolo, kolero e flava febro. Ca legaro pose divenis modelo por plubonigar sanesala sistemo en altra urbi.
.jpg)
Chicago gastigis l'Universala Expozo di 1893 en olima marsholando di South Side, en la nuna Parko Jackson. L'Universitato di Chicago, ante situita en altra loko, ank instalesis en Sout Side en 1892.
Dum l'unesma mondomilito e la yari 1920a, l'industrio expansis, ed atraktis multa negra laboristi de sudal Usa. Inter 1910 e 1930, la quanto di negra habitanti augmentis de 44 103 til 233 903.[3] Ca migrado afektis multe la kulturo dil urbo, nome lua arto, literaturo e muziko. En 1919, aprobesis la 18ma emendo a la konstituco di Usa, qua proskriptis la produktado e komerco di alkoholala drinkaji. To stimulis la kresko di nelegala komerco e l'expanso di mafii e gangsteri, exemple Al Capone, Dion O'Banion, Bugs Moran e Tony Accardo, qui multafoye luktis l'unu kontre l'altru. Ye la 14ma di februaro 1929 eventis tale nomizita masakro di la dio di Santa Valentinus, kande gangsteri de la bando di Al Capone fusilagis membri de kriminala bando komandita da Bugs Moran. En 1920 e 1921 ank eventis protesti e striki di lokaceri, kontre augmento di lokacopreci.
De 1928 til 1933 eventis protesti en Chicago kontre imposti. La krizo solvesis en 19933, samatempe kam federala guvernerio alejis la debo dil urbo. En 1933 e 1934 organizesis la Mondala Ferio di Chicago. Dum la yari 1930a anke kreskis laboristala movado e l'organizo di grupi kun skopo helpar neemployati.
Dum la duesma mondomilito Chicago produktis plua stalo kam la tota Unionita Rejio de 1939 til 1945 e la tota Germania de 1943 til 1945. Ye la 2ma di decembro 1942, fizikisto Enrico Fermi produktis l'unesma nukleara reakto kontrolita che l'Universitato di Chicago, lor kom parto de sekreta Projeto Manhattan. Dum la yari 1940a, la migrado di negri por laborar en Chicago durigis. Dum la yari 1950a duris l'expanso urbala, e la regiono vicina al aeroportuo O'Hare, inkluzite parto dil komtio DuPage, enkorpigesis al urbo.
Dum la yari 1960a, blanki qui rezidis en diversa quarteri translojis a suburban arei, samatempe kam l'areo di rezidado di negra habitanti duris expansar ultra l'areo dil urbo konocata kom "negra zono" (Black Belt) en South Side.
Geografio
[redaktar | redaktar fonto]
La reliefo di Chicago esas preske plana, kun mikra vario di altitudo interne lua perimetro. Lua mezavalora altitudo esas 182 metri e lua maxim alta punto jacas 206 metri, en Blue Island metri super la marala nivelo.
La klimato dil urbo esas varma e humida kontinentala (Dfa segun la klimatala klasifikuro da Köppen). kun 4 distinta sezoni. Someri esas varma e pluvoza, kun frequa kaloro-ondi. Vintri esas kelke kolda e nivoza. Dum printempo ed autuno la temperaturi esas milda e l'atmosferala humideso esas basa. La mezavalora temperaturo en julio (somero) esas 24,8°C, kontre ke la mezavalora temperaturo en januaro (vintro) esas -3,2°C[4]. La minima temperaturo ulafoye enrejistrita en la urbo esis −33 °C ye 20ma di januaro 1985, kontre ke la maxima temperaturo ulafoye enrejistrita atingis 41 °C ye la 24ma di julio 1934.
Quale en altra granda urbi, en Chicago ank existas "varm insulo urbala", nam la temperaturi che urbala zono esas plu alta kam la ruro vicina, e la difero esas perceptebla dum la nokti e dum vintro. Pro la proximeso kun lago Michigan, l'areo rivala vicina ad ol esas plu kolda dum somero e plu varma dum vintro kam suburbi e quarteri plu distanta.
La mezavalora yarala pluvo-quanto esas 1038 mm, e la maxim pluvoza monato esas mayo, kun mezavalore 121 mm. De aprilo til oktobro la monatala pluvo-quanto superiras 90 mm, ma ne existas sezono o monato komplete sika. Ordinare nivas de decembro til la duimo di marto, e min freque en novembro ed aprilo.
.jpg)
Referi
[redaktar | redaktar fonto]- ↑ 1,0 1,1 "QuickFacts: Chicago city, Illinois" - Publikigita da Usana Kontado-ministerio. Idiomo: Angla.
- ↑ Annual Estimates of the Resident Population for Incorporated Places Over 50,000, Ranked by July 1, 2012 Population: April 1, 2010 to July 1, 2012 - Publikigita da Usana Kontado-Ministerio. Dato di publikigo: Mayo 2013. URL vidita ye 5ma di decembro 2013.
- ↑ Martin, Elizabeth Anne:Detroit and the Great Migration, 1916-1929 Volumo: 40. Publikigita da Bentley Historical Library Bulletin, University of Michigan. Dato di publikigo: 1993. URL vidita ye 5ma di decembro 2013.
- ↑ "Chicago, Illinois Köppen Climate Classification - Publikigita da Weatherbase. URL vidita ye 26ma di aprilo 2025. Idiomo: Angla.