تایرنت
️تایرِنت (انگلیسی: tyrant, از یونانی باستان τύραννος (túrannos) «حاکم مطلق») در معنای مدرن انگلیسی به کسی اطلاق می‌شود که یکه‌سالار است و هیچ محدودیتی از سوی قانون برای او وجود ندارد، یا کسی است که سلطنت یک حاکمیت قانونی را غصب کرده است. تایرنت‌ها معمولاً به عنوان افرادی ظالم، مستبد و بی‌رحم نشان داده می‌شوند و ممکن است برای حفظ قدرت خود از روش‌های سرکوبگرانه استفاده کنند.[۱][۲] واژهٔ یونانی اصلی به معنای حاکمی بود که بدون داشتن حق قانونی به قدرت می‌رسید،[۳] اما در دوره کهن و اوایل دوره کلاسیک، این واژه بار معنایی منفی نداشت و خنثی بود.[۴] با این حال، افلاطون، فیلسوف یونانی، tyrannos را نوعی منفی از حکومت می‌دانست و به دلیل تأثیر تعیین‌کننده فلسفه بر سیاست، آن را «چهارمین و بدترین اختلال در یک دولت» می‌خواند.[۵]
تایرنت‌ها فاقد «توانایی‌ای هستند که ابزار قضاوت به‌شمار می‌آید» — یعنی عقل. فرد مستبد برده است، زیرا بهترین بخش وجود او (عقل) برده است و به همین ترتیب، دولت استبدادی نیز برده است، چون آن هم فاقد عقل و نظم است.[۶]
فیلسوفان افلاطون و ارسطو، تایرنت را فردی تعریف کردند که بدون قانون حکومت می‌کند و با استفاده از روش‌های افراطی و ظالمانه بر مردم خود و دیگران فرمان می‌راند.[۷][۸] آنسیکلوپدی این واژه را به عنوان کسی که قدرت سلطنتی را غصب کرده و «رعایای خود را قربانی احساسات و خواسته‌های ناعادلانه‌اش می‌کند، خواسته‌هایی که جایگزین قوانین می‌شوند» تعریف کرده است.[۹] در اواخر قرن پنجم و چهارم پیش از میلاد، نوع جدیدی از تایرنت به ویژه در سیسیل به وجود آمد که از حمایت ارتش برخوردار بود.
می‌توان اتهامات استبداد را به انواع مختلف حکومت‌ها نسبت داد:
- حکومت یک فرد (در یکه‌سالاری)
- حکومت اقلیتی خاص (در اُلیگارشی، استبداد اقلیتی)
- حکومت اکثریتی خاص (در دموکراسی، استبداد اکثریتی)
واژه‌شناسی
[ویرایش]اسم انگلیسی tyrant در زبان انگلیسی میانه از طریق زبان فرانسوی باستان از دههٔ ۱۲۹۰ میلادی وارد شده است. این کلمه از کلمه لاتین tyrannus به معنی «حاکم غیرقانونی» گرفته شده و این خود از واژه یونانی باستان τύραννος (tyrannos) به معنی «پادشاه، حاکم یک پولیس» گرفته شده است. واژه tyrannos ریشه‌ای پیشایونانی دارد، که احتمالاً از زبان لیدیایی است.[۱۰][۱۱] پسوند -t در زبان فرانسه قدیم به خاطر ارتباط با فعل‌های حال استمراری که پسوند -ant دارند، به وجود آمده است.[۱۲]
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Tyrant». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۲ فوریه ۲۰۲۵.
- ↑ Chisholm, Hugh, ed. (1911). . Encyclopædia Britannica (به انگلیسی). Vol. 27 (11th ed.). Cambridge University Press. p. 548.: "TYRANT (Gr. τύραννος, master, ruler), a term applied in modern times to a ruler of a cruel and oppressive character."
- ↑ Compare: "Tyrant". Encyclopedia of Diderot & d'Alembert – Collaborative Translation Project. 2009-11-06. Retrieved 2015-04-01.
[...] today by tyrant one understands, not only a usurper of sovereign power, but even a legitimate sovereign who abuses his power in order to violate the law, to oppress his people, and to make his subjects the victims of his passions and unjust desires, which he substitutes for laws.
- ↑ "tyrant". Encyclopædia Britannica (به انگلیسی). Retrieved 2019-10-13.
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامKaganوارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ Plato, The Republic Book VIII
- ↑ Plato, The Republic Book VIII
- ↑ "Politics by Aristotle". classics.mit.edu. Retrieved 2019-05-21 – via Internet Classics Archive, Massachusetts Institute of Technology.
- ↑ "The Republic, by Plato". Retrieved 2019-05-21 – via Project Gutenberg.
- ↑ Compare: "Tyrant". The Encyclopedia of Diderot & d'Alembert Collaborative Translation Project. Translated by Thomas Zemanek. Ann Arbor: Michigan Publishing, University of Michigan Library, 2009 (Translation of "Tyran", Encyclopédie Ou Dictionnaire Raisonné des Sciences, des Arts et des Métiers, Vol. 16. Paris, 1765). 6 November 2009. hdl:2027/spo.did2222.0001.238.
[...] today by tyrant one understands, not only a usurper of sovereign power, but even a legitimate sovereign who abuses his power in order to violate the law, to oppress his people, and to make his subjects the victims of his passions and unjust desires, which he substitutes for laws.
- ↑ "Online Etymology Dictionary".
- ↑ R. S. P. Beekes, Etymological Dictionary of Greek, Brill, 2009, pp. 1519–20.
- ↑ tyrant, Oxford English Dictionary, 2nd edition
پیوند به بیرون
[ویرایش]- Tyrant by Jona Lendering at livius.org.
- Loretana de Libero, Die archaische Tyrannis Bryn Mawr Classical Review
- Victor Parker, A History of Greece, 1300 to 30 BC (chapter 7)
