باب مارلی
 | برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
 | این مقاله ممکن است نیازمند تمیزکاری باشد تا با استانداردهای کیفی ویکی‌پدیا همخوانی پیدا کند. مشکل ویژهٔ این مقاله: استفاده زیاد از عبارتهای خارجی. |
باب مارلی | |
|---|---|
 مارلی در ۱۹۷۶ | |
| نام هنگام تولد | رابرت نستا مارلی |
| زادهٔ | ۶ فوریهٔ ۱۹۴۵ نایل مایل، سنت آن پریش، جامائیکا |
| درگذشت | ۱۱ مهٔ ۱۹۸۱ (۳۶ سال) |
| دیگر نام‌ها |
|
| پیشه‌ها |
|
| همسر | ریتا مارلی (ا. ۱۹۶۶) |
| فرزندان | ۱۱ |
| والدین | کدلا بوکر (مادر) |
| خویشاوندان |
|
| پیشه موسیقی | |
| ژانر | |
| ساز(ها) |
|
| سال‌های فعالیت | ۱۹۶۲–۱۹۸۰ |
| عضو پیشینِ | د ویلرز |
| وبگاه | |
رابرت نستا مارلی (انگلیسی: Robert Nesta Marley؛ ۶ فوریهٔ ۱۹۴۵ – ۱۱ مهٔ ۱۹۸۱) خواننده، گیتاریست و ترانه‌نویس جامائیکایی بود. او یکی از پیشگامان ژانر رگی دانسته می‌شود. موسیقی او عناصر رگی، اسکا و راکستدی را در هم آمیخت و به دلیل آواز و سبک ترانه‌سرایی متمایزش شهرت داشت.[۲][۳] نقش مارلی در موسیقی باعث افزایش دیده شدن موسیقی جامائیکایی در سراسر جهان شد و او را به چهره جهان‌شمولی در فرهنگ مردمی تبدیل کرد.[۴][۵] مارلی طی زندگی حرفه‌ای خود به‌عنوان نماد راستافاریان شناخته شد و موسیقی خود را با حس معنوی القا کرد.[۶] او همچنین از قانونی شدن ماری‌جوآنا پشتیبانی کرد و از طرفداران جنبش پان‌آفریقا بود.[۷] در سال ۱۹۷۶، مارلی از یک سوءقصد در خانه‌اش جان سالم به در برد. تصور می‌شد این سوءقصد انگیزه‌های سیاسی داشته باشد.[۸]
بیشتر آهنگ‌های او مضمون اجتماعی دارند و برخی از آهنگ‌هایش رمانتیک هستند. مارلی که در ناین مایل Nine) Mile) جامائیکا متولد شد، فعالیت حرفه ای موسیقی خود را در سال ۱۹۶۳ پس از تشکیل گروه Teengers با پیتر توش و بانی ویلر آغاز کرد که پس از چندین تغییر نام به Wailers تبدیل شد.[۹] این گروه اولین آلبوم استودیویی خود را با نام The Wailing Wailers در سال ۱۹۶۵ منتشر کرد که حاوی تک آهنگ One Love بود که بازسازی از "People Get Ready" بود. این آهنگ در سراسر جهان محبوب شد و گروه را به عنوان یک چهره در حال رشد در رگی معرفی کرد. Wailers یازده آلبوم استودیویی دیگر منتشر کردند و پس از امضای قرارداد با Island Records نام گروه باب مارلی و ویلرز (Bob Marley and the Wailers) شد. در حالی که در ابتدا از ساز و آواز پرسروصدا استفاده می‌کرد، گروه در اواخر دهه ۱۹۶۰ و اوایل دهه ۱۹۷۰ شروع به ساخت آهنگ مبتنی بر ریتمیک کرد.[۱۰] در همین زمان، مارلی به لندن نقل مکان کرد و گروه با انتشار آلبوم The Best of The Wailers (1971) تغییر سبک موسیقی خود را تجسم بخشید.[۱۱]
آلبوم برترین آثار او به‌نام افسانه (Legend) در سال ۱۹۸۴ منتشر شد و بالاترین فروش سبک رِگِی در تاریخ را به خود اختصاص داد.[۱۲] مارلی همچنین یکی از پرفروش‌ترین هنرمندان موسیقی در جهان به‌شمار می‌رود، به‌طوری که فروش آثارش بیش از ۷۵ میلیون نسخه در سطح جهانی برآورد شده‌است.[۱۳] از او بلافاصله پس از مرگش از سوی جامائیکا با دریافت یک نشان تجلیل شد. نام او در سال ۱۹۹۴ به تالار مشاهیر راک اند رول راه یافت. رولینگ استون او را در رتبهٔ یازدهم فهرست ۱۰۰ هنرمند بزرگ تاریخ[۱۴] و رتبهٔ نود و هشتم فهرست ۲۰۰ خواننده بزرگ تاریخ قرار داد.[۱۵]
زندگی
[ویرایش]نُروال مارلی،[۱۶] پدر باب، سفیدپوستی جامائیکایی و از نوادگان فردی انگلیسی بود و مادرش سِدِلا بوکر[۱۷] نوجوانی سیاه‌پوست بود که در سال ۱۹۴۴ با نروال ازدواج کرد. باب در روستای کوچک سنت آن پریش به دنیا آمد و پدرش را به‌ندرت می‌دید. او در دوران نوجوانی طعم تبعیض نژادی را چشید.
باب مارلی در جوانی نزد دوستش، وینسنت فورد[۱۸] که یک سرآشپز بود زندگی می‌کرد و به آموختن و تمرین گیتار مشغول بود. به دلیل همین دوستی بعدها در سال ۱۹۷۵ یکی از زیباترین آهنگ‌های خود، نه، زن، گریه نکن را با نام او منتشر کرد و حق بهره‌برداری از این ترانه را به وی سپرد.[۱۹]
باب گروه The Wailers را با دو تن از دوستان خود، بانی لیوینگستون[۲۰] و پیتر تاش[۲۱] پایه‌گذاری کرد. بعد از پراکنده شدن گروه، هر سهٔ آنها تَک‌خوان‌های معروفی در سبک رِگِی شدند.
باب مارلی در ۱۰ فوریهٔ ۱۹۶۶ با آلفاریتا کنستانتیا آندرسون (ریتا مارلی)، که خود خواننده است، ازدواج کرد و دارای سه فرزند شدند. ریتا پیش از باب هم دو فرزند داشت که باب آنها را به فرزندخواندگی گرفت و نام خانوادگی مارلی را گرفتند. با حساب آنها و فرزندانی که باب بعدها از زنان دیگری به‌جز ریتا داشت، تعداد فرزندان تحت سرپرستی‌اش به ۱۳ نفر می‌رسید.
در سال ۱۹۷۶، در جریان ترور ناموفق نخست‌وزیر جامائیکا، مایکل مَنلی،[۲۲] باب مارلی و ریتا نیز مجروح شدند.
همسر و فرزند
[ویرایش]ریتا مارلی (همسر): او در گروه ویلرز همخوانی می‌کرد و هم‌اکنون در سازمان‌های نیکوکاری جامائیکا و آفریقا فعالیت دارد.
کدلا مارلی (دختر): اولین دختر باب مارلی است که هنوز با برادر خود زیگی موسیقی کار می‌کند. وی همچنین مدیرعامل شرکت توف گنگ‌های بین‌المللی است.
دامیان مارلی یا «جونیور گانگ» (پسر): برنده جایزهٔ گرمی، او کار حرفه‌ای خود را در سال ۱۹۹۶ آغاز کرده و کار او ترکیبی از سبک رِگِی کلاسیک، هیپ هاپ، آر اند بی و دنس هال است.
جولین مارلی (پسر): ترانه‌سرا و خواننده، او اولین دموی خود را در ۵سالگی ضبط کرد و زندگی خود را به موسیقی اختصاص داد. وی در پروژه‌های موسیقی رِگِی خواهران و برادران خود را یاری می‌کند.
کی مانی مارلی (پسر): برندهٔ تنیس روی میز مسابقات آنتیا بلناویس، برندهٔ موسیقی ترکیبی رِگِی و هیپ هاپ، و بیش از ۱۰ سال است که مجری‌گری و بازیگری را پیشه کرده‌است.
سال‌های آخر حیات و مرگ
[ویرایش]در سال ۱۹۷۷ آشکار گردید که مارلی به ملانومای بدخیم (نوعی سرطان پوست) مبتلا بود. در سال ۱۹۸۰ او و گروه نوازندگان وی به عنوان بخشی از تور اروپا، بزرگ‌ترین کنسرت خود را درشهر میلان در برابر یکصد هزار نفر اجرا کردند. پس از آن و بعد از بازگشت به کشور آمریکا، مارلی دو بار دیگر در مدیسن اسکور گاردن به روی صحنه رفت، ولی تور آمریکای مارلی به دلیل رو به وخامت گذاشتن سلامتی وی ناتمام ماند. او برای مداوا به آلمان سفر کرد. هنگامی که پس از هشت ماه تلاش برای مداوای او بهبودی قابل توجهی رخ نداد، مارلی تصمیم گرفت تا به زادگاهش جامائیکا برگردد. در زمان پرواز هواپیمای مارلی به سوی جامائیکا، حال وی بدتر شد. هواپیمای او در میامی به زمین نشست و مارلی به بیمارستان فرستاده شد. او در سحرگاه روز یازدهم ماه مه سال ۱۹۸۱ در ۳۶ سالگی درگذشت. آخرین جملات وی به پسرش این بود: «با پول نمی‌توان زندگی را خرید».
آثار
[ویرایش]برخی از آثار او عبارتند از:
- من به کلانتر شلیک کردم
- نه، زن، گریه نکن
- بلند شو، بایست
- سرباز بوفالو
- سه پرندهٔ کوچک
- ناراحت نباش، خوشحال باش
- جنگ
- سرود رستگاری
- آیا این عشق است
جایزه‌ها و افتخارات
[ویرایش]
- ۱۹۷۶ - Band of the Year (رولینگ استون).
- ژوئن ۱۹۷۸ - مدال صلح جهان سوم - سازمان ملل.
- فوریهٔ ۱۹۸۱ - جایزه Jamaican Order of Merit.
- مارس ۱۹۹۴ - ورود به Rock and Roll Hall of Fame.
- ۱۹۹۹ - برگزیده شدن آلبوم Exodus به عنوان آلبوم قرن (مجله تایم).
- فوریهٔ ۲۰۰۱ - دریافت ستاره‌ای بر پیاده‌روی مشاهیر هالیوود.
- فوریهٔ ۲۰۰۱ - دریافت جایزه گرمی.
- ۲۰۰۴ - مجله رولینگ استون او را به عنوان یازدهمین نفر در فهرست صد خواننده برتر همه دوران‌های خود قرار داد.[۲۳]
- بی‌بی‌سی آهنگ One Love را به‌عنوان «آهنگ هزاره» نامگذاری کرد.
- در یک رأی‌گیری بی‌بی‌سی به‌عنوان یکی از برترین ترانه‌سرایان همهٔ دوران‌ها انتخاب شد.
- ۲۰۰۷ - دریافت لوح تقدیر از Nubian Jak community.
دربارهٔ باب مارلی
[ویرایش]- موزه‌ای با عنوان موزه باب مارلی[۲۴] دربارهٔ او ساخته شده‌است.
- در ایران کتابی از شعرهای باب مارلی چاپ شده‌است با مشخصات زیر:
گردآوری و ترجمه: م. آزاد و صالحی‌علامه، مانی؛ اشعار باب مارلی؛ نشر آتیه
- ریتا مارلی کتابی با عنوان No Woman No Cry: My Life With Bob Marley by Rita Marley دربارهٔ زندگی خود با باب نوشته‌است.
منابع
[ویرایش]- ↑ Freed, Kenneth (13 February 1995). "Bob Marley Festival Spreads Some 'Rastaman Vibration': Anniversary: Jamaica concert marks the 50th birthday of the late reggae icon and poet-musician". لس آنجلس تایمز. Archived from the original on 2 August 2019. Retrieved 1 August 2019.
- ↑ Samuels, A.J. (20 April 2012). "Bob Marley: Anatomy of an Icon". Archived from the original on 31 May 2020. Retrieved 10 October 2017.
- ↑ "'Marley' – a new view of a cultural icon". www.youthlinkjamaica.com. Archived from the original on 10 October 2017. Retrieved 10 October 2017.
- ↑ "7 Fascinating Facts About Bob Marley". Archived from the original on 10 October 2017. Retrieved 10 October 2017.
- ↑ Toynbee, Jason (8 May 2013). Bob Marley: Herald of a Postcolonial World. John Wiley & Sons. pp. 1969–. ISBN 978-0-7456-5737-0. Archived from the original on 12 October 2013. Retrieved 23 August 2013.
- ↑ Masouri, Jon (11 November 2009). Wailing Blues – The Story of Bob Marley's Wailers. Music Sales Group. ISBN 978-0-85712-035-9. Archived from the original on 12 October 2013. Retrieved 7 September 2013.
- ↑ Soni, Varun (2 July 2010). "Bob Marley's Spiritual Legacy". huffingtonpost.com. Archived from the original on 2 October 2017. Retrieved 11 July 2017.
- ↑ Gane-McCalla, Casey (2016). Inside the CIA's Secret War in Jamaica. Los Angeles, Calif: Over the Edge Books. ISBN 978-1-944082-07-9. OCLC 1105632241.[کدام صفحه؟]
- ↑ «Bob Marley». Concert Freaks (به انگلیسی). بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۸.
- ↑ «Bob Marley». Concert Freaks (به انگلیسی). بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۸.
- ↑ «Bob Marley». Concert Freaks (به انگلیسی). بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۸.
- ↑ Mcateer, Amberly (15 October 2014). "Deadly profitable: The 13 highest-earning dead celebrities". The Globe and Mail. Archived from the original on 4 March 2016. Retrieved 21 October 2014.
- ↑ Meschino, Patricia (6 October 2007). "'Exodus' Returns". Billboard. Nielsen Business Media, Inc. p. 42. ISSN 0006-2510. Retrieved 23 August 2013.
- ↑ "The Immortals: The First Fifty". Rolling Stone. No. 946. Archived from the original on 6 January 2007.
- ↑ "The 200 Greatest Singers of All Time". Rolling Stone (به انگلیسی). 1 January 2023. Retrieved 14 June 2023.
- ↑ Norval Sinclair Marley
- ↑ Cedella Booker
- ↑ Vincent Ford
- ↑ No Woman No Cry بایگانی‌شده در ۱۷ دسامبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine، گفتگوی هارمونیک، بازدید در ۲۳ دسامبر ۲۰۰۷
- ↑ Bunny Livingstone که بعدها معروف شد به Bunny Wailer
- ↑ Peter Tosh
- ↑ Michael Manley
- ↑ «100 Greatest Artists of All Time, Rolling Stone Magazine». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ ژوئیه ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲۷ مه ۲۰۰۸.
- ↑ Bob Marley Museum
- وبگاه رسمی باب مارلی
- ویکی‌پدیا، انگلیسی، بازدید در ۲۳ دسامبر ۲۰۰۷
- گفتگوی هارمونیک
پیوند به بیرون
[ویرایش]
در میان تصاویر و رسانهها از ویکیانبار
در میان گفتاوردها از ویکیگفتاورد
| عمومی | |
|---|---|
| کتابخانه‌های ملی | |
| واژه‌نامه‌های زندگی‌نامه‌ای | |
| پایگاه‌های دادهٔ علمی | |
| سایر | |
- باب مارلی
- افراد جامائیکایی غناییتبار
- اهالی جامائیکا انگلستانیتبار
- برندگان جایزه یک عمر دستاورد گرمی
- پان-آفریکنهای اهل جامائیکا
- خوانندگان رگی اهل جامائیکا
- درگذشتگان ۱۹۸۱ (میلادی)
- درگذشتگان به علت سرطان در فلوریدا
- درگذشتگان به علت ملانوما
- دور از وطنهای اهل جامائیکا در ایالات متحده آمریکا
- دور از وطنهای اهل جامائیکا در بریتانیا
- زادگان ۱۹۴۵ (میلادی)
- فعالان ضدآپارتاید
- کاتولیکهای رومی سابق
- مسیحیان ارتدکس اهل اتیوپی
- مسیحیان اهل جامائیکا
- مسیحیان سده ۲۰ (میلادی)
- موسیقی ماری‌جوآنا
- موسیقیدانان اهل ویلمینگتن، دلاویر
- نجاتیافتگان از تیراندازی
- نوازندگان گیتار اهل جامائیکا
- نوازندگان گیتار اهل دلاویر
- نوازندگان گیتار رزونانسی
- هنرمندان آیلند رکوردز
- یهودیان اهل سوریه