Μετάβαση στο περιεχόμενο

Χουρμάς

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
 Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 30/12/2018.
Χουρμάδες.

Ο χουρμάς είναι ο καρπός της φοινικιάς, η οποία λέγεται και χουρμαδιά και επιστημονικά φοίνικας ο δακτυλοφόρος (Phoenix dactylifera). Στο γλωσσικό ιδίωμα της Κέρκυρας, ο χουρμάς λέγεται τάταλο, ενώ στο γλωσσικό ιδίωμα της Καρπάθου ο χουρμάς λέγεται κουρουμάς.[εκκρεμεί παραπομπή]

Σύσταση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Συγκομιδή χουρμάδων στο Ιράκ

Ο χουρμάς διακρίνεται για την πλούσια και ποικίλη σύστασή του. Αποτελείται κυρίως από υδατάνθρακες, με τη μορφή απλών σακχάρων όπως η γλυκόζη και η φρουκτόζη, και είναι πλούσιος σε φυτικές ίνες, οι οποίες συμβάλλουν στην υγεία του πεπτικού συστήματος. Επιπλέον, περιέχει μικρές ποσότητες πρωτεϊνών και μια ποικιλία βιταμινών, όπως του συμπλέγματος Β, βιταμίνη Α και βιταμίνη Κ. Ο χουρμάς είναι επίσης πλούσιος σε μέταλλα και ιχνοστοιχεία, όπως κάλιο, μαγνήσιο, σίδηρο, φώσφορο, χαλκό και μαγγάνιο, και περιέχει αντιοξειδωτικά όπως φλαβονοειδή, καροτενοειδή και φαινολικά οξέα. Η σύστασή του μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με την ποικιλία και τον βαθμό ωρίμανσης.

Ο καρπός της χουρμαδιάς είναι εύγευστος και θρεπτικός, καθώς περιέχει μέχρι 70% σάκχαρο. Οι χουρμάδες διατίθενται στο εμπόριο αποξηραμένοι σε συσκευασίες, από καταστήματα πώλησης ξηρών καρπών και καφέ.

Ο φοίνικας ως δένδρο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ως δέντρο είναι ιδανικό για δεντροστοιχίες και συστάδες σε πάρκα. Φθάνει σε ύψος μέχρι τα 30 μέτρα.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην αρχαία Ελλάδα τα φοινικόδεντρα φύτρωναν σε αφθονία και σε μεγάλες εκτάσεις, χωρίς όμως να ωριμάζουν τον καρπό τους. "Ο δε φοίνιξ ... εν τη Ελλάδι ουδέ πεπαίνει, παρ' ενίοις δε όλως ουδέ προφαίνει καρπόν" γράφει ο Θεόφραστος στην Φυτών ιστορίαν. Με τα φύλλα του φοίνικα στεφάνωναν τους νικητές των αγώνων που γίνονταν από τον Θησέα προς τιμή του Απόλλωνα στη Δήλο.

Στην αρχαία Ρώμη, τα φοινικόφυλλα που χρησιμοποιήθηκαν σε θριαμβευτικές πομπές για να συμβολίσουν τη νίκη ήταν πιθανότατα αυτά του είδους P. dactylifera.[1] Ο φοίνικας ήταν δημοφιλές φυτό κήπου στα περιστύλια των ρωμαϊκών κήπων, αν και δεν θα καρποφορούσε στο πιο εύκρατο κλίμα της ιταλικής χερσονήσου.[2]

Σε μεταγενέστερους χρόνους, οι έμποροι διέδωσαν τις χουρμαδίες στη νοτιοδυτική Ασία, τη βόρεια Αφρική και την Ισπανία. Τα φυτά εισήχθησαν στην Καλιφόρνια από τους Ισπανούς μέχρι το 1769 στο Μεξικό ήδη από τον 16ο αιώνα.[3]

Στον πολιτισμό και τη λαϊκή κουλτούρα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρχαία Ελλάδα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρχαία Ρώμη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Το είδος είναι αναγνωρίσιμο σε τοιχογραφίες από την Πομπηία και αλλού στην Ιταλία, με γνωστότερη αυτή που απεικονίζει τον γάμο του Μεγάλου Αλεξάνδρου.[4]

Θρησκεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Οι χουρμάδες αναφέρονται περισσότερες από 50 φορές στην Αγία Γραφή και 20 φορές στο Κοράνιο, καθώς έχουν μεγάλη σημασία στις αβρααμικές θρησκείες. Το δέντρο καλλιεργήθηκε σε μεγάλο βαθμό ως πηγή τροφής στο αρχαίο Ισραήλ όπου αναπτύχθηκε ο Ιουδαϊσμός και στη συνέχεια ο Χριστιανισμός.[5]
  • Ορισμένοι Εβραίοι μελετητές πιστεύουν ότι το «μέλι» στο κεφάλαιο 3 της Εξόδου στο χωρίο «γῆν ῥέουσαν γάλα καὶ μέλι» είναι στην πραγματικότητα μια αναφορά στο «μέλι» του χουρμά και όχι σε μέλι από μέλισσες.[6]
  • Στην Τορά, οι φοίνικες αναφέρονται ως σύμβολα ευημερίας και θριάμβου.[7] Το εδάφιο 92:12 των Ψαλμών αναφέρει ότι «Ὁ δίκαιος ὡς φοίνιξ θέλει ἀνθεῖ».[8]
  • Οι χουρμαδιές είναι ένα από τα επτά είδη εγχώριων ισραηλινών φυτών που τιμούνται στον Ιουδαϊσμό.[9] Ο φοίνικας έχει ιστορικά θεωρηθεί σύμβολο της Ιουδαίας και του εβραϊκού λαού.[10] Τα φοινικόκλαδα εμφανίστηκαν ως εικονογραφία στα γλυπτά που διακοσμούσαν τον Δεύτερο Εβραϊκό Ναό στην Ιερουσαλήμ, σε εβραϊκά νομίσματα και σε συναγωγές. Χρησιμοποιούνται και ως διακοσμητικά στη Σκηνοπηγία.[5][11]
  • Η χριστιανική εκκλησία χρησιμοποιεί φύλλα δάφνης συμβολικά κατά την Κυριακή των Βαΐων ως αναπαράσταση των φοινικόφυλλων που κρατούσε το πλήθος που υποδέχτηκε τον Χριστό κατά την είσοδό του στα Ιεροσόλυμα.[12]
  • Στο Κοράνιο, ο Αλλάχ δίνει οδηγίες στη Μαριάμ (Μαρία) να τρώει χουρμάδες στη διάρκεια των πόνων του τοκετού κατά τη γέννηση του Ίζα (Ιησούς).[13]
  • Στην ισλαμική κουλτούρα, οι χουρμάδες και το γιαούρτι ή το γάλα είναι παραδοσιακά τα πρώτα τρόφιμα που καταναλώνονται κατά το γεύμα Ιφτάρ μετά τη δύση του ηλίου κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού.[14]

Γεωγραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Στην είσοδο της πόλης της Ρόδου υπάρχει μια υπερυψωμένη νησίδα με το όνομα «Επτά Βαγιές» και μια πλατεία με το όνομα «Εκατό Χουρμαδιές», που πήραν το όνομά τους από τις φοινικιές που υπάρχουν φυτεμένες.[15][16]

Κινηματογράφος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Ernest Small (2009). Top 100 Food PlantsΔωρεάν πρόσβαση υπoκείμενη σε περιορισμένη δοκιμή, συνήθως απαιτείται συνδρομή. NRC Research Press. σελ. 231. ISBN 978-0-660-19858-3. 
  2. ↑ Linda Farrar (1998). Ancient Roman Gardens. σελ. 141. 
  3. ↑ Rivera, D.; Johnson, D.; Delgadillo, J.; Carrillo, M. H.; Obón, C.; Krueger, R.; Alcaraz, F.; Ríos, S. και άλλοι. (2012). «Historical evidence of the Spanish introduction of date palm (Phoenix dactylifera L., Arecaceae) into the Americas». Genetic Resources and Crop Evolution 60 (4): 1437–1439, 1441–1442, 1444–1445. doi:10.1007/s10722-012-9932-5. https://pubag.nal.usda.gov/download/60761/pdf. Ανακτήθηκε στις 8 May 2022. 
  4. ↑ Κουγιουμτζόγλου, Δημήτριος (2016). «Ο Μέγας Αλέξανδρος του Ελληνισμού». calameo.com. Σαΐτα. σελ. 83. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2025. 
  5. ↑ 5,0 5,1 James Hastings (1909). Dictionary of the Bible. The Monist. σελ. 675. 
  6. ↑ «Tzarich Iyun: Milk and Honey - Tzarich Iyun - OU Torah». web.archive.org. 4 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2025. 
  7. ↑ Psalm 92.12
  8. ↑ «Η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ». www.evagelio.gr. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2025. 
  9. ↑ Cooper, John (1993). Eat and be satisfied : a social history of Jewish food. Northvale, N.J.: Jason Aronson. ISBN 0-87668-316-2. OCLC 27266322. 
  10. ↑ Küchler, Max· Theissen, Gerd (2009). Jerusalem und die Länder : Ikonographie, Topographie, Theologie ; Festschrift für Max Küchler zum 65. Geburtstag. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht. ISBN 978-3-525-53390-1. OCLC 457130327. 
  11. ↑ Karo, Joseph ben Ephraim (1999). The Metsudah Kitzur Shulchan Aruch. Metsudah Publications. OCLC 421411475. 
  12. ↑ Ζιώζιου, Μαρίνα (28 Απριλίου 2024). «Κυριακή των Βαΐων: Τι γιορτάζουμε σήμερα – Τα έθιμα του τόπου μας». ΣΚΑΪ. 
  13. ↑ The Quran, Chapter 19 - verses 22-25 Αρχειοθετήθηκε 2 April 2015 στο Wayback Machine., retrieved on 28 Feb. 2015, So she [Virgin Mary] conceived him, and she retired with him to a remote place. And the pains of childbirth drove her to the trunk of a palm tree. she cried (in her anguish): 'Ah! would that I had died before this! would that I had been a thing forgotten and out of sight!' But (a voice) cried to her from beneath the (palm-tree): 'Grieve not! for thy Lord hath provided a rivulet beneath thee; And shake towards thyself the trunk of the palm-tree; it will let fall fresh ripe dates upon thee.'
  14. ↑ «17 dishes you might see at an 'Iftar' buffet during Ramadan». taste.com.au. 
  15. ↑ «Οι Επτά Χουρμαδιές ή Επτά Βαγιές... που έμειναν τέσσερις». rodiaki.gr. 29 Μαρτίου 2025. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2025. 
  16. ↑ Tsirkas, Thodoris. «Index - 'Not ROUNDabout' - Ανάπλαση της πλατείας Γαβριήλ Χαρίτου στην περιοχή εκατό χουρμαδιές». doma.archi. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2025. 
  17. ↑ Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Έρωτας στη χουρμαδιά, https://www.filmfestival.gr/el/movie/movie/11372, ανακτήθηκε στις 2025-03-29 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Dates στο Wikimedia Commons
  • Λεξιλογικός ορισμός του χουρμάς στο Βικιλεξικό
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Χουρμάς&oldid=11037288"