zêr

Binêre herwiha: zer û Zer

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /zˤeːr/, زێڕ
Kîtekirin: zêr

Navdêr

Tewandina zêr
Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	zêr	zêr
Îzafe	zêrê	zêrên
Çemandî	zêrî	zêran
Nîşandera çemandî	wî zêrî	wan zêran
Bangkirin	zêro	zêrino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	zêrek	zêrin
Îzafe	zêrekî	zêrine
Çemandî	zêrekî	zêrinan

**Zêr** (1) di nav sîstema vedorî ya elementan de.

zêr nêr, r-ya req

(kîmya) altûn, tela,
madenek zer yê bihagiran e
(bi taybetî bo çêkirina gustîl, guhar, gerdenîk û bazinan tê bikaranîn)
- Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
hûrdeyê zêrrîn
pênc zêr
(mecazî) hêja, jêhatî
Wele tu zêr î!

Bi alfabeyên din

Baweriyên gelêrî

Jêhat Zekî Taher: Dema em zarok bûn û diranê me yî şîrî diket, me ew diranê ketî hildigirt, li rojê dinêrî û me ji rojê re digot: Rojê, wişte diranek ketînî (şîrînî), ka diranek zêrrînî. Û me ew diranê ketî bi hêla rojê de diavêt û berba dikir. — (Koma "Zimanê Kurdî" li ser Rûnameyê, 1/2013)

Ji wêjeya klasîk

Selweya bih û sêvan 14*
Belçîm ji zîv û zêra
Heram in xew di şêvan — (Feqiyê Teyran, )

Herwiha

Au (Sembol)

Etîmolojî

Hevreha soranî زێڕ (zêrr), kirmaşanî zerr, zazakî zern / zer, belûçî û farisî زر (zer), tacîkî зар (zer), pehlewî zer, osetî зæрин (zerîn), avestayî zerenye-, hexamenişî derenye-, sanskrîtî hîrenye-, latviyayî zelts, rusî золото (zoloto), polonî złoto, bosnî, çekî, slovakî, slovenî û xirwatî zlato, makedonî û sirbî злато (zlato), îngilîzî gold, almanî Gold, danmarkî û swêdî guld, norwecî gull, holendî goud... hemû ji proto-hindûewropî *ǵʰel- (zer; biriqîn - ǵ-ya proto-hindûewropî di zimanên îranî de dibe "z" û "l" dibe "r"). Herwiha hevreha zer ya kurmancî.

Çavkanî: Horn p.145, Watkins p.29, Etymonline

Jê

Bide ber

Binêre herwiha

Sîstema vedorî ya elementan

H

He

Li

Be

B

C

N

O

F

Ne

Na

Mg

Al

Si

P

S

Cl

Ar

K

Ca

Sc

Ti

V

Cr

Mn

Fe

Co

Ni

Cu

Zn

Ga

Ge

As

Se

Br

Kr

Rb

Sr

Y

Zr

Nb

Mo

Tc

Ru

Rh

Pd

Ag

Cd

In

Sn

Sb

Te

I

Xe

Cs

Ba

La

*

Hf

Ta

W

Re

Os

Ir

Pt

Au

Hg

Tl

Pb

Bi

Po

At

Rn

Fr

Ra

Ac

**

Rf

Db

Sg

Bh

Hs

Mt

Ds

Rg

Uub

Uut

Uuq

Uup

Uuh

Uus

Uuo

*

Ce

Pr

Nd

Pm

Sm

Eu

Gd

Tb

Dy

Ho

Er

Tm

Yb

Lu

**

Th

Pa

U

Np

Pu

Am

Cm

Bk

Cf

Es

Fm

Md

No

Lr

Werger

Abazayî: хяпщ (xjapš̍)
Abxazî: ахьы (āx̍ə)
Açehî: meuih
Adîgeyî: дышъ (dəŝ), дышъэ (dəŝɛ)
Afarî: dahab
Afrîkansî: goud → af
Akadî: 𒆬𒄀 (ḫurāṣu, KUG.GI)
Albanî: ar → sq nêr
Almanî: Gold → de nêtar
Frankoniya navendî: Jold

Almaniya Pennsylvania: Gold nêtar
Altayiya başûrî: алтын (altïn)
Amharî: ወርቅ (wärḳ)
Andî: мисиди (misidi)
Apaçî:
Apaçiya rojava: ooro
Apabhramsayî: तारउ nêr (tārau)
Aragonî: oro nêr
Aramî:
Aramiya nû ya asûrî: ܕܲܗܒ݂ܵܐ nêr (dāhwa)

Îbranî: דַהבָא nêr (dahbā’)

Siryanî: ܕܗܒܐ nêr (dahbā’)
Arçî: мисыртту (misərttu)
Aromanî: malamã
Asamî: সোণ (xün), স্বৰ্ণ (sorno)
Astûrî: oru → ast nêr
Atong (Hindistan): sona
Avarî: месед (mesed)
Aymarayî: quri → ay, chuqi
Aynuyî: コンガネ (kongane)
Azerî: altın → az, qızıl → az
Bambarayî: sanu
Baskî: urre → eu, urrezko
Başkîrî: алтын (altïn)
Batsbî: ოქრო̆ (okrŏ)
Bayerî: Goid
Belarusî: зо́лата nêtar (zólata)
Belûçî: طلا (talá, tilá), زر (zar)
Bengalî: সোনা → bn (śona), জর → bn (jôr)
Berberî:
Temazîxtiya atlasa navendî: ⵓⵔⵖ nêr (urɣ)

Kabîlî: ureɣ nêr, ddheb nêr

Taşelhitî: urɣ nêr
Bîkoliya naverast: bulawan
Bojpûrî: 𑂍𑂢𑂍 (kanak)
Bontociya rojhilatî: fialitok
Brajî: कनक nêr (kanak)
Bretonî: aour → br nêr, aouroù pirjimar
Bruneyî: amas
Bukar-sadung bidayuhî: amas
Bulgarî: зла́то → bg nêtar (zláto)
Burmayî: ရွှေ → my (hrwe)
Buryatî: алтан (altan)
Ciguayoyî: tuob
Çakmayî: 𑄥𑄧𑄚 (sanā)
Çeçenî: деши (deši)
Çekî: zlato → cs nêtar
Çerokî: ᎠᏕᎸ ᏓᎶᏂᎨ (adelv dalonige), ᎠᏕᎳ ᏓᎶᏂᎨ (adela dalonige)
Çeyenî: véhone-ma'kaata
Çîçewayî: golide sinif 1a
Çînî:
Kantonî: 金 (gam¹), 金子 (gam¹ zi²), 黃金 / 黄金 (wong⁴ gam¹)

Hakkayî: 金 (kîm), 黃金 / 黄金 (vòng-kîm)

Mandarînî: 金 → zh (jīn), 金子 → zh (jīnzi), 黃金 / 黄金 → zh (huángjīn)

Min dongî: 金 (gĭng), 黃金 / 黄金 (uòng-gĭng)

Minnanî: 金 → zh-min-nan (kim), 黃金 / 黄金 → zh-min-nan (hông-kim, n̂g-kim)

Wuyî: 金
Çuvaşî: ылтӑн (yltăn)
Dalmatî: jaur nêr
Danmarkî: guld → da nêtar
Dargwayî: мургьи (murhi)
Daurî: alt
Demotîkî: nbw nêr
Dupaningan agtayî: baleyan
Emilî: òr nêr
Endonezyayî: mas → id, emas → id, kencana → id
Erebiya başûrî ya kevn: 𐩫𐩩𐩣 (ktm)
Erebî: ذَهَب → ar nêr yan mê (ḏahab), إِبْرِيز nêr (ʾibrīz)
Erebiya misrî: دهب nêr (dahab)

Erebiya kendavî: ذَهَب (ðəhəb)

Erebiya hîcazî: ذَهَب nêr (dahab)
Ermenî: ոսկի → hy (oski)
Erzayî: сырне (syrne)
Esperantoyî: oro → eo
Estonî: kuld → et
Evenkî: алта (alta)
Extremaduranî: oru
Farisiya kevn: 𐎭𐎼𐎴𐎹 (d-r-n-y /⁠daraniya⁠/)
Farisî: طلا → fa (talâ), زر → fa (zar)
Ferî: gull nêtar
Fiji hindiyî: sona
Fîjî: koula
Fînî: kulta → fi
Fransî: or → fr nêr
Friyolî: aur nêr
Frîsiya bakur:
Föhr: gul nêtar
Frîsiya saterlandî: Gould nêtar
Frîsî: goud
Fulahî:
Adlamî: 𞤳𞤢𞤽𞥆𞤫

Latînî: kaŋŋe
Gaelîka skotî: òr nêr
Galîsî: ouro → gl nêr
Gothîkiya krimî: goltz
Gotî: 𐌲𐌿𐌻𐌸 nêtar (gulþ)
Gujaratî: સોનું → gu nêtar (sonũ)
Gurcî: ოქრო (okro)
Guwaranî: itaju, kuarepotiju
Haîtî: lò
Hawayî: kula
Hawsayî: zinari nêr, zinariya → ha mê, gwal nêr
Higaononî: bolawan
Hindî: सोना → hi nêr (sonā), स्वर्ण → hi nêr (svarṇ), कंचन → hi nêr (kañcan), कनक → hi nêr (kanak), हेम → hi nêr (hem), भृंगार → hi nêr (bhŕṅgār), ज़र nêr (zar), जर → hi nêr (jar), हिरण्य → hi nêr (hiraṇya)
Hîlîgaynonî: bulawan
Holendî: goud → nl nêtar
Îbranî: זהב \ זָהָב → he nêr (zaháv), פז \ פָּז → he nêr (paz)
Îdoyî: oro → io
Îlokanoyî: balitok
Îngilîziya kevn: gold → ang nêtar
Îngilîzî: gold → en
Înterlîngua: auro
Înupîakî: manik kaviqsuaq
Îrlendî: ór nêr
Îtalî: oro → it nêr
Îzlendî: gull → is nêtar
Japonî: 金 → ja (きん, kin), 黄金 → ja (おうごん, ōgon)
Jarayî: mah
Javayî: emas → jv
Judeo-Tat:
Kirîlî: суьрх (syrx)

Îbranî: סאורכ (syrx)

Tatiya cihû: syrx
Kabardî: дыщэ (dəśɛ)
Kabiyeyî: ñɩɣlɩm
Kalalîsûtî: kuulti → kl
Kalaşayî: sũ.'a
Kalingayiya başûrî: falituk, furawan
Kalmîkî: алтн (altn)
Kannadayî: ಚಿನ್ನ → kn (cinna)
Kapampanganî: gintu
Karaçay-balkarî: алтын (altın)
Karaxanîdî: اَلْتوُنْ (altūn)
Karelî: kulda
Kaşûbî: złoto nêtar
Katalanî: or → ca nêr
Keçwayî: quri → qu, qori, choqe, gori
Kirgizî: алтын → ky (altın)
Kîkongoyî: wolo
Kîkûyûyî: thahabu sinif 10
Kîngalî: රන් → si (ran)
Komî-permyakî: зарни (zarni)
Komî-zîriyî: зарни (zarni)
Konkanî: भांगर nêtar (bhāṅgar)
Koreyî: 금(金) (geum), 황금(黃金) (hwanggeum)
Kornî: owr → kw nêr
Korsîkayî: oru → co nêr
Krî: ᐅᓵᐎᓲᓂᔮᐤ (osaawisooniyaaw)
Kumikî: алтын (altın)
Lakî: муси (musi)
Latgalî: zalts nêr
Latînî: aurum → la nêtar
Latviyayî: zelts → lv nêr
Lawsî: ຄຳ → lo (kham)
Lazî: okro
Lepçayî: ᰈᰬᰲ (jer)
Lezgînî: къизил (q̄izil)
Limbuyî: ᤛᤠᤶᤕᤠᤱ (samyaṅ)
Lingalayî: wólo, mpaóni
Lîgûrî: öo nêr
Lîmbûrgî: goud → li nêtar, góldj nêtar, gówdj nêtar
Lîtwanî: auksas → lt nêr
Lombardî: or nêr, òr nêr
Lubuagan kalingayî: buyawan
Lugandayî: wólo sinif 9a/10a, mpaóni sinif 9/10
Luksembûrgî: Gold → lb nêtar
Mòçenoyî: golt nêtar
Magahî: 𑂍𑂢𑂍 (kanak), 𑂮𑂷𑂢 (son), 𑂍𑂖𑂹𑂒𑂢 (kañcan)
Maguindanaoyî: bulauan
Maithilî: सोन (sōn), कनक (kanak), कञ्चन (kañcan)
Makedonî: зла́то nêtar (zláto)
Malagasî: volamena → mg
Malayalamî: പൊന്ന് → ml (ponnŭ), സ്വർണ്ണം → ml (svarṇṇaṃ), സ്വർണം → ml (svarṇaṃ)
Malezî: emas → ms, kencana, aurum
Maltayî: deheb nêr yan mê
Mançûyî: ᠠᡳᠰᡳᠨ
Manîpûriya bîşnûpriyayî: ঔরো
Manksî: airh mê
Mansakayî: borawan
Maorî: koura, kōura
Mapunî: mmas
Maranaoyî: bolawan
Maratî: सोने nêtar (sone)
Mari:
Mariya rojhilatî: шӧртньӧ (šörtnʹö)

Mariya rojavayî: шӧртньӹ (šörtnʹÿ)
Mecarî: arany → hu
Melanauyiya navendî: maih
Misrî:

(nbw)
Mîrandî: ouro nêr
Mokşayî: сырня (syrnja)
Mongolî: алт → mn (alt), алтан (altan)
Montagnaîsî: uishau-shuniau
Nahwatlî: coztic teocuitlatl, teocuitlatl → nah
Nanayî: айсин (ajsin)
Navajoyî: óola
Nedersaksî:
Almaniya jêrîn a almanî: Gold nêtar, Guld nêtar
Nepalî: सुन → ne (sun)
Newarî: लुं (luṃ), लुँ (lũ)
Nîvxî: айс (ajs), айзн (ajzn)
Nogayî: алтын (altın)
Normandî: or nêr
Norwecî:
Norweciya bokmålî: gull → no nêtar

Norweciya nînorskî: gull → nn nêtar
Ojibweyî: ozaawaa-zhooniyaa
Oksîtaniya kevn: aur
Oksîtanî: aur → oc nêr
Oriyayî: ସୁନା (suna)
Oromoyî: warqee
Osetî: сыгъзӕрин (syǧzærin), сызгъӕрин (syzǧærin)
Osmanî: آلتون (altın)
Oygurî: ئالتۇن → ug (altun)
Ozbekî: oltin → uz
Kirîlî: олтин (oltin)
Palî: suvaṇṇa nêtar
Pangutaran samayî: bulawan
Pelayî: xaŋ⁵⁵
Piedmontîsî: òr nêr
Plodîşî: Golt nêtar
Polabî: zlåtă nêtar
Polonî: złoto → pl nêtar
Portugalî: ouro → pt nêr, oiro → pt nêr
Pukapukanî: aulo
Puncabî: ਸੋਨਾ → pa nêr (sonā)
Qazaxî: алтын → kk (altyn)
Qiptî: ⲛⲟⲩⲃ nêr (noub)
Rohingyayî: cúna
Romagnolî: ör nêr
Romancî: aur nêr, or nêr, ôr
Romanyayî: aur → ro nêtar
Rusî: зо́лото → ru nêtar (zóloto), а́урум nêr (áurum), зла́то → ru nêtar (zláto)
Rusînî: золото nêtar (zoloto)
Sahoyî: dahab
Samiya bakurî: golli
Samiya skoltî: kåʹll
Samoayî: auro
Samogîtî: auksos nêr
Sanskrîtî: सुवर्ण → sa nêtar (suvarṇa), कञ्चन nêr (kañcana), काञ्चन → sa nêr (kāñcana), हिरण्य → sa nêtar (hiraṇya), कनक → sa nêtar (kanaka), भृङ्गार → sa nêtar (bhṛṅgāra), हेमन् → sa nêtar (heman)
Santalî: ᱥᱚᱱᱟ (sôna)
Sardînî: òro, òru nêr, oru nêr
Sebwanoyî: bulawan, buwawan
Sêriyî: eenim cmasol
Sicîlî: oru → scn nêr
Sindhî: سونُ nêr (sonu)
Sirananî: gowtu
Sirboxirwatî:
Kirîlî: злато nêtar

Latînî: zlato → sh nêtar
Skotî: gowd, goold
Slaviya kevn: злато nêtar (zlato), ꙁлато nêtar (zlato)
Slovakî: zlato → sk nêtar
Slovenî: zlato → sl nêtar
Somalî: dahab nêr
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: złoto nêtar

Sorbiya jorîn: złoto nêtar
Spanî: oro → es nêr
Sûmerî: 𒆬𒄀 (ku3-sig17)
Svanî: ვოქვრ (vokvr)
Swahîlî: dhahabu → sw sinif 9/10
Swêdî: guld → sv nêtar
Şanî: ၶမ်း (khám)
Şîngazîcayî: dhahabu sinif 9/10
Şonayî: ndarama sinif 9
Şorî: алтын (altın)
Tabasaranî: гъизил (ġizil)
Tacikî: зар → tg (zar), тилло → tg (tillo)
Talysh:
Talişî: طله (tele), تله (tele)
Tagalogî: ginto → tl, panika, panambo
Tamîlî: தங்கம் → ta (taṅkam), பொன் → ta (poṉ), கூழ் → ta (kūḻ), கூழை → ta (kūḻai), உரை → ta (urai)
Tangutî: 𗵒 (*kiẹ¹)
Taosî: ùru’úna
Tarifitî: uraɣ mê pirjimar
Tausugî: bulawan
Tay dam: ꪁꪾ
Tayiya bakurî: ᨤᩣᩴ
Tayî: ทองคำ → th, ทอง → th (tɔɔng)
Tayî nüa: ᥑᥛᥰ (xäm)
Telûgûyî: బంగారము → te (baṅgāramu), కనకం → te (kanakaṃ), స్వర్ణం (svarṇaṃ), పొన్ను → te nêr (ponnu), పొం → te (poṃ)
Ternateyî: guraci
Teteriya krîmî: altın
Teterî: алтын → tt (altın)
Tetûmî: murak-mean
Tidoreyî: guraci
Tigreyî: ወርቂ (wärḳi)
Tigrînî: ወርቂ (wärḳi)
Tirkiya kevn: 𐰞𐱃𐰆𐰣 (l¹t¹un¹ /⁠altun⁠/)
Tirkî: altın → tr
Tirkmenî: altyn → tk
Tîbetî: གསེར (gser)
Tlingitî: góon
Tokpisinî: gol → tpi
Tongî: koula
Toxarî A: wäs
Toxarî B: yasā
Tsongayî: nsuku sinif 3/4
Tuluyî: ಬಂಗಾರ್ (baṅgār)
Tumbukayî: golide
Tupînambayî: itaîuba
Tuvanî: алдын (aldın)
Tuwali ifugaoyî: balit'uk
Udmurtî: зарни (zarni)
Ugarîtî: 𐎃𐎗𐎕 (ḫrṣ)
Urdûyî: سونا (sonā), زر (zar)
Ûkraynî: зо́лото → uk nêtar (zóloto), а́урум nêr (áurum), а́врум nêr (ávrum); зла́то nêtar (zláto), зло́то nêtar (zlóto)
Ûrûmî: алтын (altyn)
Venîsî: oro → vec nêr
Vepsî: kuld
Viyetnamî: vàng → vi
Volapûkî: gold → vo, goldin → vo, golüd
Voroyî: kuld
Walonî: ôr → wa nêr
Warayî: bulawan
Weylsî: aur → cy nêr
Wîlamowî: gułd nêtar
Wutunhuayî: jhenze
Xakasî: алтын (altın)
Ximêrî: សុវណ្ណ → km (sownnɑɑ), មាស → km (miəh)
Xosayî: igolide sinif 5
Yagnobî: тилоҳ (tiloh)
Yakanî: bulawan
Yakutî: кыһыл көмүс (kıhıl kömüs)
Yidîşî: גאָלד nêtar (gold)
Yiyiya siçuwayî: ꏂ (shy)
Yorubayî: wúrà
Yukaghiriya bakurî: ньамучэньил (ņamuțeņil)
Yupîkiya navendî: suulutaaq
Yûnanî: χρυσός → el nêr (chrysós), χρυσάφι → el nêtar (chrysáfi), μάλαμα → el nêtar (málama)
Kevn: χρυσός nêr (khrusós)

Yûnaniya mîkenî: 𐀓𐀬𐀰 (ku-ru-so)
Zhuangî: gim → za
Zuluyî: igolide → zu sinif 5