Porozumienia Abrahamowe
Porozumienia Abrahamowe, również Porozumienia Abrahama – porozumienia pomiędzy Izraelem, Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi i Stanami Zjednoczonymi zawarte 13 sierpnia 2020 roku. Określenie porozumienia abrahamowe używane jest także w odniesieniu do porozumień między Izraelem a ZEA i Bahrajnem. Porozumienia są uważane za znaczący przełom w relacjach między Izraelem a państwami arabskimi[1][2][3]. Porozumienia Abrahamowe były pierwszą normalizacją stosunków Izraela z państwami arabskimi od czasu traktatu pokojowego między Jordanią a Izraelem w 1994 roku[3].
Nazwa porozumień ma na celu podkreślenie wspólnej dla islamu i judaizmu wiary w proroka Abrahama[4].
Tło i negocjacje
[edytuj | edytuj kod]Od czasu ogłoszenia w 1948 r. niepodległości przez Izrael, częściowo na terenie terytorium mandatowego Palestyny, rządy arabskich państw nie akceptowały żydowskiego państwa na tamtym terenie[5]. Do 2020 roku jedynymi państwami arabskimi, które zawarły porozumienie z Izraelem były Egipt w 1979 r. po wojnie Jom Kipur i podpisaniu traktatu izraelsko-egipskiego oraz Jordania w 1994[3].

28 stycznia 2020 roku administracja prezydenta Donalda Trumpa zaprezentowała propozycję rozwiązania konfliktu izraelsko-arabskiego, tzw. Plan Trumpa. Zaproponowano w nim m.in. utworzenie dwóch oddzielnych państw – Izraela i Palestyny, zwiększenie terytorium Palestyny czy suwerenności Izraela nad żydowskimi osiedlami na Zachodnim Brzegu Jordanu[6].
12 czerwca 2020 r. ambasador Zjednoczonych Emiratów Arabskich w USA Yousef Al-Otaiba napisał artykuł, skierowany głównie do izraelskiej opinii publicznej, mający na celu powstrzymanie planowanej przez rząd Binjamina Netanjahu aneksji terytorium Zachodniego Brzegu. Były ambasador USA w Izraelu Daniel Shapiro określił artykuł Al-Otaiby jako próbę podjęcia dodatkowych kroków w kierunku normalizacji stosunków ZEA i Izraela[7].
2 lipca 2020 Otaiba spotkał się z Avim Berkowitzem, będącym asystentem prezydenta Trumpa ds. negocjacji międzynarodowych w celu konsultacji alternatywy dla aneksji[8]. W wyniku obopólnego zainteresowania w celu utworzeniu jednolitego frontu przeciwko Iranowi (zarówno państwa Zatoki jak i Izrael krytycznie oceniają porozumienie nuklearne z 2015[9]) udało się skierować zainteresowane strony do negocjacji, których efektem było podpisane 13 sierpnia 2020 roku porozumienie pomiędzy ZEA, USA a Izraelem, zawierające także odroczenie aneksji[8].
Następnie Berkowitz oraz Jared Kushner, będący wtedy doradcą prezydenta USA ds. umów handlowych i Bliskiego Wschodu, prowadzili negocjacje z władzami Bahrajnu, które miały poskutkować rozmową telefoniczną między Trumpem, Netanjahu oraz królem Bahrajnu[10].
11 września Bahrajn ogłosił wolę nawiązania stosunków z Izraelem, a 15 września 2020 roku w stolicy Stanów Zjednoczonych, Waszyngtonie, Izrael i ZEA podpisały Traktat o pokoju, relacjach dyplomatycznych i pełnej normalizacji między, Izrael i Bahrajn Deklarację o pokoju a Izrael, ZEA, Bahrajn oraz Stany Zjednoczone (te ostatnie w roli świadka) podpisały Porozumienia Abrahamowe[11].
Skutki
[edytuj | edytuj kod]
Dzięki porozumieniom Abrahamowym strony porozumienia zaczęły otwierać w swoich krajach ambasady, rozpoczęły wymiany handlowe czy umożliwiły funkcjonowanie ruchu turystycznego. Analitycy zwracają także uwagę na idący wraz z zawarciem porozumienia spadek znaczenia kwestii Autonomii Palestyńskiej dla świata krajów arabskich[12].
Sudan
[edytuj | edytuj kod]23 października 2020 roku Sudan formalnie zaakceptował normalizację stosunków z Izraelem. W zawarciu porozumienia pośredniczyły Stany Zjednoczone, które przed tym wykreśliły Sudan z listy państw sponsorujących terroryzm. Umowa między Izraelem a Sudanem była uzgadniana przez premierów obu państw – Benjamina Netanjahu oraz Abd Allaha Hamduka[13].
Maroko
[edytuj | edytuj kod]W grudniu 2020 nastąpiła normalizacja stosunków pomiędzy Izraelem, a Marokiem. Na mocy porozumienia Donald Trump zgodził się na uznanie suwerenności Maroka na terenie Sahary Zachodniej[14]. 24 listopada 2021 izraelski minister obrony Beni Ganc podpisał z marokańskim ministrem obrony Abdem al-Latif Lodi porozumienie o wspólnych celach w zakresie bezpieczeństwa, co było pierwszym takim porozumieniem Izraela z krajem arabskim[15].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Agnieszka Zagner , Porozumienie Abrahama: wielka wywrotka na Bliskim Wschodzie [online], www.polityka.pl, 2020 [dostęp 2022-07-19] (pol.).
- ↑ Konsekwencje normalizacji stosunków Izraela z państwami Zatoki Perskiej [online], pism.pl [dostęp 2022-07-19] .
- ↑ a b c Peace, szalom i salaam. Abrahamowe przymierze, które przełamuje tabu [online], TVN24 [dostęp 2022-07-19] (pol.).
- ↑ Alison Tahmizian Meuse , Israel inks twin Arab treaties with UAE, Bahrain [online], Asia Times, 15 września 2020 [dostęp 2022-07-19] (ang.).
- ↑ wojny izraelsko-arabskie, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-07-19] .
- ↑ Trump ogłosił plan pokojowy dla Bliskiego Wschodu [online], TVN24 [dostęp 2022-07-19] (pol.).
- ↑ Raphael Ahren , In first-ever op-ed for Israeli paper, UAE diplomat warns against annexation [online], www.timesofisrael.com [dostęp 2022-07-19] (ang.).
- ↑ a b Sam Zieve-Cohen , UAE's Al Otaiba goes behind the scenes of the Abraham Accords [online], Jewish Insider, 30 września 2020 [dostęp 2022-07-19] (ang.).
- ↑ Izrael i państwa Zatoki Perskiej – specyfika niejawnej współpracy [online], pism.pl [dostęp 2022-07-19] .
- ↑ Barak Ravid , Behind the scenes of the U.S.-brokered Israel-Bahrain agreement [online], Axios, 11 września 2020 [dostęp 2022-07-19] (ang.).
- ↑ Przełom w relacjach Izraela z ZEA i Bahrajnem [online], OSW Ośrodek Studiów Wschodnich, 16 września 2020 [dostęp 2022-07-19] (pol.).
- ↑ Izrael i kraje arabskie rok po Porozumieniach Abrahamowych [online], CSM [dostęp 2022-07-19] (pol.).
- ↑ Izrael i Sudan zawarły umowę o normalizacji stosunków [online], Polska Agencja Prasowa SA [dostęp 2022-07-19] (pol.).
- ↑ Maroko i Izrael normalizują stosunki. „Sukces administracji Trumpa” [online], Rzeczpospolita [dostęp 2022-07-19] (pol.).
- ↑ Judah Ari Gross , In Morocco, Gantz signs Israel’s first-ever defense MOU with an Arab country [online], www.timesofisrael.com [dostęp 2022-07-19] (ang.).