Τα κοιτάσματα πορφυρικού τύπου συμπεριλαμβάνονται στα πολυμεταλλικά μεικτά θειούχα κοιτάσματα και αποτελούν πηγές χαλκού ή και χρυσού ή και μολυβδαινίου. Διαφοροποιούνται κοιτασματολογικά τόσο από επιθερμικά κοιτάσματα χαλκού που οφείλονται στην κυκλοφορία θερμών μεταλλοφόρων ρευστών (υδροθερμικά ρευστά) τα οποία μεταναστεύουν μέσα από βαθιά ρήγματα προς την επιφάνεια και συνήθως κρυσταλλώνονται υπεράνω των πορφυρικών συστημάτων, όσο και από τα κατεξοχήν συμπαγή θειούχα μεταλλεύματα μολύβδου, ψευδαργύρου (πχ. γαληνίτη, σφαλερίτη, σιδηροπυρίτη στην Χαλκιδική ή στο Λαύριο).
Τα πορφυριτικά κοιτάσματα χαρακτηρίζονται για τη μεγάλη τάξη μεγέθους των αποθεμάτων. Πράγματι, στην Νοτιοδυτική Αμερική υπάρχουν κοιτάσματα αυτού του τύπου με αποθέματα έως 10 δισ. τόννους. Αλλωστε, τα μεγαλύτερα ορυχεία του κόσμου α) To ορυχείο Bingham Canyon, ορυχείο χαλκού-χρυσού της Rio Tinto, στη Γιούτα των Ηνωμένων πολιτειών (ΝΔυτικά του Salt Lake City) και β) το ορυχείο της Chuquicamata στη Χιλή, τα οποία αποτελούν τους σημαντικότερους τροφοδότες της παγκόσμιας αγοράς σε χαλκό, περιέχουν κοιτάσματα αυτού του τύπου.
Κοίτασμα Σκουριών Χαλκιδικής
To κοίτασμα των Σκουριών είναι ένα τυπικό πορφυρικό κοίτασμα χαλκού (και χρυσού) που οφείλει τη γένεσή του στη διείσδυση ενός έντονα αλκαλικού πορφύρη. Οι πορφύρες αποτελούν κατακόρυφες διεισδύσεις μάγματος (“σωληνοειδούς τύπου”), οι οποίες ενδεχομένως να ελευθερώθηκαν από μαγματικό θάλαμο βαθύτερα στο φλοιό της γης, δεν βρήκαν δίοδο προς την επιφάνεια και κρυσταλλώθηκαν σε σχετικά μικρά βάθη. Χαρακτηριστικό αυτών των πετρωμάτων είναι η ανάπτυξη εμφανών κρυστάλλων ορυκτών (φαινοκρύσταλλοι) μέσα σε μια μάζα ορυκτών πολύ μικρότερου μεγέθους, καθώς και η ανάπτυξη τυπικών ζωνών εξαλλοίωσης από τη δράση υδροθερμικών ρευστών οι οποίες φιλοξενούν την μεταλλοφορία. Η διείσδυση του πορφύρη των Σκουριών έλαβε χώρα πριν 20 περίπου εκατομμύρια χρόνια.
Το κοίτασμα πορφυρικού χαλκού-χρυσού των Σκουριών έχει μορφή σχεδόν κατακόρυφου σωλήνα, διαμέτρου περίπου 200m, που συνεχίζεται σε βάθος 920m κάτω από την επιφάνεια. Αρκετές παράλληλες φλέβες παρόμοιας σύστασης συναντώνται στα νότια του κυρίως πορφύρη. Πέραν του πορφύρη η μεταλλοφορία έχει αναπτυχθεί και στον περιβάλλοντα σχιστόλιθο με αποτέλεσμα να διπλασιάζεται η έκταση της μεταλλοφόρου ζώνης κάτω από το βάθος των 300m. Οι πλουσιότερες σε χαλκό (Cu) και χρυσό (Au) περιοχές βρίσκονται η μία κοντά στην επιφάνεια και η δεύτερη από 350 m από την επιφάνεια μέχρι το βαθύτερο σημείο των γεωτρήσεων.
Η μεταλλευτική έρευνα, που πραγματοποιήθηκε από την TVX HELLAS με 86.000 μέτρα γεωτρήσεων και μία ερευνητική στοά μήκους 800 μ., προσδιόρισε αποθέματα 130 εκατομμύρια τόνων μεταλλεύματος με περιεκτικότητα 0,88gr/t χρυσό και 0,548 % χαλκό. Tα συνολικά εκμεταλλεύσιμα αποθέματα: 3,715 εκατ. ουγγιές (=105 τόνοι) χρυσού και 750 εκατ. τόνοι χαλκού.Σήμερα η πρόβλεψη είναι για την παραγωγή συμπυκνώματος χαλκού-χρυσού (2.500.000 t) και καθαρού χαλκού (30.000 τόνοι χαλκού/έτος για τα πρώτα 7 έτη επιφανειακής εκμετάλλευσης και 22.000 τόνοι χαλκού/έτος για τα επόμενα 21 έτη υπόγειας εκμετάλλευσης) σύμφωνα με τις μελέτες αξιοποίησης του κοιτάσματος κι εφόσον φυσικά προχωρήσει η επένδυση και λειτουργήσει εργοστάσιο εμπλουτισμού και μεταλλουργίας χαλκού. Οι ανωτέρω προβλέψεις αναφέρονται στο σύνολο της διάρκειας του επενδυτικού σχεδίου (συνολική εκτίμηση των εκμεταλλεύσιμων μεταλλευτικών αποθεμάτων σε 150 περίπου εκ. τόνους μεταλλεύματος και διάρκεια έργου τουλάχιστον 30 έτη).Ανάλογου τύπου μεταλλοφορίες απαντώνται στις περιοχές Βάθης, Γερακαριού, Μυλοχωρίου και Ποντοκερασιάς του Κιλκίς, και Φισώκας της ΒΑ Χαλκιδικής.
Ο Ελληνικός Χρυσός. Το αποθεματικό δυναμικό του χρυσού στην Ελλάδα